Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Τι μπορεί να συμβεί σε μια χώρα για την οποία η αγορά αξιολογεί ότι έχει πιθανότητες 96% (95,85% για την ακρίβεια) να κηρύξει πτώχευση; Τι γίνεται αν η ίδια χώρα εμφανίζει spread διετών ομολόγων στις 6.400 μονάδες, πενταετών πάνω από τις 3.500 μονάδες και δεκαετών στις 2.100, με ασφάλιστρα κινδύνου πενταετών ομολόγων πάνω από 3.500 και με ομόλογο λήξης Μαρτίου 2012 να δίνει απόδοση πάνω από 100%; Προφανώς η χώρα αυτή... πτωχεύει επισήμως.

Όταν η χώρα αυτή είναι η Ελλάδα και αυτό ακόμη δεν της έχει συμβεί ακόμη, τα κρίσιμα σημεία είναι δύο:

1. Πρώτον, ότι αυτοί οι... εξωπραγματικοί αριθμοί υπάρχουν ύστερα από ένα πακέτο δανεικών «στήριξης» και «σωτηρίας» (το μεγαλύτερο που δόθηκε ποτέ, όπως υπερηφανεύεται ο πρωθυπουργός μας), ύστερα από την απόφαση για ένα δεύτερο ισόποσο και ύστερα από αποφάσεις περί μειώσεων επιτοκίων δανεισμού κ.λπ. και μια ακόμη απόφαση για «επιλεκτική χρεοκοπία» (άλλως: μετακύλιση λήξης μεγάλου μέρους των ελληνικών ομολόγων).

2. Δεύτερον, ότι η επίσημη πτώχευση, θεωρητικά, δεν έχει επέλθει ακόμη απλώς επειδή δεν το αποφάσισαν οι εταίροι μας στην ευρωζώνη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα και το ΔΝΤ.

Τι να φταίει;

Μέχρι εδώ όλα καλά και απολύτως σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή – τόσο της τρόικας όσο και της κυβέρνησης της Ελλάδας, η οποία κατ’ επανάληψη πανηγυρίζει επειδή «σώζει τη χώρα από τη χρεοκοπία».

● Γιατί, όμως, αφού είναι έτσι, ξαφνικά Γερμανοί, Ολλανδοί και άλλοι – στο πιο επίσημο επίπεδο: πρωθυπουργοί, υπουργοί Οικονομικών κ.λπ. – μιλούν ανοιχτά για (ελεγχόμενη από τους ίδιους και τους λοιπούς πιστωτές) πτώχευση;

● Γιατί οι δηλώσεις αυτές έρχονται μόλις δύο μήνες ύστερα από την απόφαση της 21ης Ιουλίου για «μετακύλιση» ομολόγων και νέο δάνειο;

● Γιατί το επιχείρημα περί αποτροπής μιας ελληνικής πτώχευσης «διότι η ευρωζώνη θα απειληθεί με καταστροφικό ντόμινο» τώρα αντιστρέφεται και η ελληνική πτώχευση συζητείται – σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομίας της Γερμανίας Φ. Ρέσλερ – ως ενδεχόμενο στην προοπτική «να προστατευθεί το ευρώ»;

● Γιατί η Γερμανία θέτει με τέτοια ένταση το θέμα, παρότι μέχρι χθες υποτίθεται ότι αναζητούσε τρόπους συμβιβασμού με Φινλανδούς, Ολλανδούς, Αυστριακούς κ.λπ. στο θέμα των εγγυήσεων ώστε να προχωρήσει απρόσκοπτα το νέο δάνειο;

1. Να φταίει το ότι δυσαρεστήθηκαν επειδή η κυβέρνηση έχει πέσει τραγικά έξω σε όλους τους ονομαστικούς στόχους (έλλειμμα, χρέος κ.λπ.) μνημονίου και μεσοπρόθεσμου;

2. Να φταίει το ότι οι... Λυμπερόπουλοι και οι Φωτόπουλοι εμποδίζουν το μεταρρυθμιστικό έργο της κυβέρνησης στην απελευθέρωση των επαγγελμάτων και στις ιδιωτικοποιήσεις;

3. Να φταίει το ότι διαπίστωσαν ξαφνικά πως η κυβέρνηση Παπανδρέου τους κοροϊδεύει, ότι είναι απρόθυμη να εφαρμόσει τις απαιτήσεις τους (και δεσμεύσεις της) προκειμένου να εξαγοράσει πολιτικό χρόνο και να κρατήσει τα πολιτικά της στηρίγματα στο Δημόσιο για τελευταία καβάντζα σε περίπτωση εκλογών;

4. Να φταίει το ότι διαπίστωσαν ντάλα καλοκαίρι πως η κυβέρνηση δεν προχωράει γρήγορα το νέο μισθολόγιο, το ξεπούλημα, τις ατομικές συμβάσεις εργασίας, το γκρέμισμα παιδείας, υγείας, κοινωνικού κράτους και τις 150.000 απολύσεις από το Δημόσιο;

Τρίχες κατσαρές. Όλα αυτά τα γνώριζαν και πριν από δύο μήνες, όταν αποφάσισαν να δώσουν νέο δάνειο. Τα γνώριζαν κάθε φορά που έδιναν τις δόσεις του δανείου χωρίς να τηρούνται πλήρως οι όροι εφαρμογής της δανειακής σύμβασης και του μνημονίου της, όταν – όπως κατ’ επανάληψη σημείωναν τα ρεπορτάζ του «Π» – περνούσαν στις εκθέσεις τους διατυπώσεις που τους επέτρεπαν να εκταμιεύουν το ρευστό.

Η αιτία της κωλοτούμπας

Όλα τα γνώριζαν. Τίποτε δεν ανακάλυψαν τώρα, όπως έντρομοι διαδίδουν τα φιλαράκια της τρόικας στα ΜΜΕ. Ούτε... βαρέθηκαν να «σώζουν το ευρώ» από το ντόμινο και την καταστροφή. Χονδροειδείς ανοησίες είναι όλα τούτα – από την αρχή ήταν ψέματα και το είχαμε πει τόσες και τόσες φορές.

Κάτι όμως άλλαξε κι αυτό θα πρέπει να το αναζητήσουμε και στις επισημάνσεις που από καιρό διαβάζετε στο έντυπο «Π» και στην ιστοσελίδα του, αλλά και στα δεδομένα που εσχάτως έχουν δημιουργηθεί στην ευρωζώνη. Ακολουθεί μια μικρή απαρίθμηση που καλό είναι να την κρατήσουμε καλά στον νου μας την επόμενη περίοδο ανεξάρτητα από τις ευκαιριακές πολιτικές κωλοτούμπες που ίσως δούμε το επόμενο διάστημα. Η αλλαγή στάσης των Ευρωπαίων λοιπόν οφείλεται στα εξής – όχι κατ’ ανάγκην με αξιολογική ιεράρχηση:

1. Στην ένταση της κρίσης στην ευρωζώνη, η οποία όχι μόνο δεν γνωρίζει ύφεση, αλλά βρίσκεται σε νέα έξαρση πιέζοντας ασφυκτικά όλο και περισσότερες χώρες του σκληρού πυρήνα του ευρώ και καθιστώντας τις προσωρινές «διασώσεις» όλο και πιο ακριβές και ασύμφορες. Κυρίως χωρών όπως η Ελλάδα, χωρίς καμιά προοπτική επανόδου σε διαχειρίσμο επίπεδο χρέους.

2. Στην εξάλειψη – τους ελάχιστους τελευταίους μήνες – του κινδύνου για τις γερμανικές τράπεζες από μια ελληνική πτώχευση και τη μείωση του ρίσκου για τις γαλλικές. Όπως άλλωστε ομολογούν δημοσίως κορυφαίοι ευρωκράτες αυτές τις μέρες, τα προγράμματα «στήριξης» και «διάσωσης» είχαν στόχο να «κερδίσουν χρόνο». Προς όφελος των τραπεζών.

3. Στην εξασθένηση της προοπτικής ενός ευρωομολόγου για το σύνολο των χωρών της ευρωζώνης, αλλά και στα πολύ πιθανά εμπόδια που θα αντιμετωπίσει η δημιουργία του μόνιμου μηχανισμού χρηματοπιστωτικής στήριξης, ο οποίος ήταν προγραμματισμένος για τα μέσα του 2013.

Είδαμε τις ανησυχίες αυτές να εκφράζονται ακόμη πιο έντονες ύστερα από την απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου, το οποίο, αν και δεν θεωρεί αντισυνταγματικά τα «πακέτα» προς τους χειμαζόμενους της ευρωζώνης, θέτει προσκόμματα στη δημιουργία μελλοντικών μόνιμων δεσμεύσεων της Γερμανίας.

4. Ειδικά για το ευρωομόλογο, είχαν αρχίσει να εκφράζονται σοβαρές αμφιβολίες ακόμη και από θιασώτες του για το αν θα πρέπει αυτό να συμπεριλαμβάνει την Ελλάδα. Πόσο μάλλον που η Standard and Poor’s ξεκαθάρισε ότι θα το θεωρήσει «σκουπίδι» αν δεν έχει πλήρη εγγύηση από τις πλούσιες ευρωπαϊκές χώρες με κορυφαία πιστοληπτική αξιολόγηση.

Είτε λοιπόν ο πλούσιος «Βορράς» θα εγγυάτο πλήρως τον δανεισμό των φτωχών «Νοτίων» είτε θα έπρεπε να προχωρήσει σε πτωχεύσεις. Και η Ελλάδα ήταν πάντα πρώτη στη λίστα.

5. Στο «άπλωμα του τραχανά» στη Μεσόγειο, όπου μια μεγάλη φωτιά βρίσκεται λίγο πριν από την ανάφλεξη, με την κυβέρνηση της Ελλάδας να έχει ήδη λάβει ανοιχτά μέρος στο πλευρό του Ισραήλ στην τουρκοϊσραηλινή – χαμηλής προς το παρόν έντασης – αντιπαράθεση καθιστάμενη έτσι ενεργό μέρος μιας πιθανής μελλοντικής σύγκρουσης.

Η Γερμανία βρίσκεται εκτός πλάνου και τίποτε δεν δηλώνει ότι θα επιθυμούσε να εισβάλει ανταγωνιστικά σε ένα άκρως επικίνδυνο παιχνίδι στο οποίο κυριαρχεί ο ρυθμιστικός ρόλος των ΗΠΑ. Η απουσία της από τον «γύρο της Λιβύης» είναι ενδεικτική. Όσο για την Ελλάδα, εκτεθειμένη στις μεσογειακές ενεργειακές και δυνάμει πολεμικές θύελλες, μάλλον είναι πια ένας δύσκολος τόπος για ανέφελες αποικιοκρατικές επενδύσεις.

Το «οικόπεδο» είναι αμερικανοκρατούμενο, με ανοιχτό το ερώτημα αν θα βρεθεί – και πόσο σύντομα και με ποιους όρους – στο επίκεντρο ρυθμίσεων κυριαρχικού και εδαφικού χαρακτήρα.

6. Αν υποθέσουμε ότι η Γερμανία πρόκειται να λάβει ένα είδος «ψιλής κυριότητας» στο ελληνικό οικόπεδο, στον τομέα της οικονομικής εκμετάλλευσης, μια εξασθενημένη και (ελεγχόμενα) πτωχευμένη Ελλάδα είναι αμφίβολο αν θα μπορεί να προβάλει διαπραγματευτικές αντιστάσεις – ιδιαίτερα αν οι πολλές ανοιχτές γεωπολιτικές της εκκρεμότητες ενισχύουν τον πανικό τού όχι τόσο αυτεξούσιου πολιτικού της προσωπικού.

Κουρέλι η Συνθήκη της Λισσαβώνας

Χωρίς η λίστα να είναι πλήρης, τα παραπάνω δεδομένα είναι υπεραρκετά για να οδηγήσουν σε αυτό που προαναγγέλλεται αυτές τις μέρες: μια ελεγχόμενη πτώχευση προκειμένου και το ευρώ να πάρει μια ανάσα – προοπτική που θα διαψεύσει παταγωδώς όσους παραμύθιαζαν αισχρά το πόπολο ότι η «σωτηρία» μας ταυτίζεται με αυτήν του κοινού νομίσματος –, αλλά και να επιταχυνθούν οι συνολικότερες διευθετήσεις οικονομικού και στρατηγικού χαρακτήρα. Και στη χώρα μας και στην εύφλεκτη ευρύτερη περιοχή μας.

Και κάτι τελευταίο στη σειρά, αλλά καθόλου ασήμαντο: Από την άνοιξη έχει γράψει το «Π» ότι οι Γερμανοί αναζητούσαν φόρμουλα αποπομπής μιας χώρας από το ευρώ χωρίς να γίνει κουρέλι η Συνθήκη της Λισσαβώνας. Τώρα επανήλθαμε με ερώτημα.

Για να υλοποιήσουν λοιπόν οι Γερμανοί την απειλή τους περί εκδίωξης μιας χώρας από το ευρώ, δύο είναι οι πιθανές εκδοχές: είτε την πιέζουν τόσο ώστε να καθίσταται αδύνατον για μια κυβέρνηση να παραμείνει είτε βρίσκουν έναν δικολαβίστικο τρόπο – παρότι όλοι σκίζονται ότι αυτό το ενδεχόμενο δεν προβλέπεται από τη συνθήκη – και ένα πραγματικό ή τεχνητό παραθυράκι που να διευκολύνει αυτόν τον σχεδιασμό.

Επ' αυτού δυο παρατηρήσεις:

1. Πρώτον: Η ηγεσία της ευρωζώνης δεν είναι... ελληνική κυβέρνηση, για να απειλεί με σκληρές διαπραγματεύσεις και «πιστόλια πάνω στο τραπέζι» και ύστερα να τα βάζει εκεί που όλοι ξέρουμε.

Όταν λοιπόν... ξαφνικά απειλεί – και όχι μια φορά, ούτε «συμπτωματικά», αλλά με ένα κρεσέντο επίσημων δηλώσεων – με ελεγχόμενη πτώχευση και εκδίωξη από το ευρώ, η οποία σημαίνει και εκδίωξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση (!), δύσκολα ρισκάρει να εξευτελιστεί. Αντιθέτως γνωρίζει πολύ καλά τι λέει. Ειδικά όταν είναι πασίγνωστο ότι η Ελλάδα αδυνατεί να ανταποκριθεί στους συμπεφωνημένους στόχους.

2. Δεύτερον: Η αξιοπιστία της ευρωπαϊκής συνθήκης έχει κατ’ επανάληψη καταρρακωθεί.

● Δεν προέβλεπε την εμπλοκή του ΔΝΤ στην ευρωζώνη, αλλά το ΔΝΤ, με τη βοήθεια των κυβερνήσεων Ελλάδας και Ιρλανδίας, είναι εδώ και επιβάλλει τους όρους του στο μοντέλο διακυβέρνησης της ζώνης του ευρώ.

● Δεν προέβλεπε την αγορά ομολόγων καταχρεωμένων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά η ΕΚΤ του Τρισέ κοντεύει να γίνει μια... bad bank, πλημμυρισμένη με τοξικά ομόλογα μπατίρηδων – και υποψήφιων μπατίρηδων.

Πόσο... δύσκολα λέτε να βρεθεί η φόρμουλα για την εκδίωξη μιας χώρας από την ευρωζώνη, όταν μάλιστα αυτή και αποτελεί σαφή πολιτική επιλογή και προαναγγέλλεται με τόσο καθαρό τρόπο; Η μόνη απορία αφορά το μοντέλο. Για τα υπόλοιπα αρκεί η πολιτική απόφαση...

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...