ερισσότερες από 20.000 κεραίες, διάσπαρτες σε όλη την Ευρώπη, θα συνδεθούν σύντομα μέσω Διαδικτύου για να σχηματίσουν το μεγαλύτερο «εικονικό» ραδιοτηλεσκόπιο που έχει δημιουργηθεί ως σήμερα. Ένας από τους πρώτους στόχους του θα είναι τα πρώτα άστρα που έλαμψαν στο Σύμπαν πριν από σχεδόν 14 δισεκατομμύρια χρόνια.

Η Συστοιχία Χαμηλών Συχνοτήτων, ή LOFAR, θα αποτελείται από συστοιχίες κεραιών σε 48 τοποθεσίες της Ολλανδίας και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, διασυνδεδεμένες μέσω οπτικών ινών.

Με τη μεσολάβηση ενός υπερυπολογιστή που θα αναλύει όλα τα σήματα ταυτόχρονα, οι κεραίες σχηματίζουν ένα εικονικό ραδιοτηλεσκόπιο διαμέτρου 1.000 χιλιομέτρων. «Θα είναι ίσως το πιο περίπλοκο και ευέλικτο ραδιοτηλεσκόπιο που έχει δημιουργηθεί ποτέ» είπε στο Space.com ο Χάινο Φάλκε, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του LOFAR.

Το γιγάντιο όργανο «θα μπορεί να σαρώνει ολόκληρο τον ουρανό του Βορείου Ημισφαιρίου δύο φορές σε μόλις 45 μέρες» πρόσθεσε ο Γκέοργκ Χέαλντ του ASTRON, του Ολλανδικού Ινστιτούτου Ραδιοαστρονομίας.

Η συστοιχία θα αναλύει ραδιοκύματα χαμηλής συχνότητας, μιας σχετικά ανεξερεύνητης περιοχής του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.

Εξαιρετικά ασθενή ραδιοκύματα που ανιχνεύονται σήμερα σε αυτές τις συχνότητες προέρχονται από τα ψυχρά σύννεφα υδρογόνου που γέμιζαν το Σύμπαν πριν εμφανιστούν τα πρώτα άστρα, περίπου 400 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

H ανάλυση των μεταβολών σε αυτά τα ραδιοκύματα αναμένεται να προσφέρουν νέα στοιχεία όχι μόνο για τα πρώτα άστρα αλλά για τους πρώτους γαλαξίες. «Ήταν μια καίρια φάση στην πρώιμη εξέλιξη του Σύμπαντος, η οποία εκτείνεται από τα 400 μέχρι τα 800 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη» σχολίασε ο Γκερ ντε Μπρούιν του ASTRON.

Οι υπεύθυνοι του LOFAR δέχονται τώρα αιτήσεις για τη χρήση του οργάνου από ερευνητικές ομάδες σε όλο τον κόσμο, με την έναρξη της πλήρους λειτουργίας του να προγραμματίζεται για τον Μάιο.

Σε επόμενη φάση, το εικονικό ραδιοτηλεσκόπιο θα συνδράμει τις προσπάθειες του ινστιτούτου SETI για την ανίχνευση σημάτων από εξωγήινους πολιτισμούς.