Αν η Ελλάδα δανειζόταν με επιτόκιο 1% τα 100 δισ. από τα 489 που χάρισε η ΕΚΤ στις ευρωπαϊκές τράπεζες θα μπορούσαν σχεδόν να εκμηδενιστούν οι πιέσεις για εξουθενωτικά μέτρα λιτότητας. Και μιλούμε για 100 δισ., διότι αυτό είναι το ποσό-στόχος για το περίφημο κούρεμα του χρέους μέσω του PSI, του προγράμματος ανταλλαγής ομολόγων. Αυτή η σκοτεινή διαπραγμάτευση που διενεργείται μεταξύ Ουάσιγκτον, Παρισιού και Αθήνας, ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση (υπό τη μπαγκέτα του αγαπημένου της Goldman Sachs προέδρου του ΟΔΔΗΧ, Π. Χριστοδούλου) και τη διεθνή των τραπεζών, το IIF, εξελίσσεται σε καταλύτη των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων. Γιατί:

• Χωρίς τη συμφωνία για την ανταλλαγή των ομολόγων δεν μπορεί να υπάρξει νέα δανειακή σύμβαση για τα 130 δισ. ευρώ μέχρι το 2020.

• Χωρίς τη νέα δανειακή σύμβαση αφαιρείται και το τελευταίο πρόσχημα για το «πραξικόπημα» της συγκυβέρνησης Παπαδήμου και η συμμαχία των προθύμων πρέπει να αντιμετωπίσει τις εκλογές.

• Χωρίς την κυβέρνηση Παπαδήμου και χωρίς τον νέο δανεισμό οι «πρόθυμοι» θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν τη στάση τους μια ώρα αρχύτερα: το ΠΑΣΟΚ να αποφασίσει με ποιον αρχηγό θα «εκτεθεί», η ηγεσία της Ν.Δ. να αποσαφηνίσει πόσο αντιμνημονιακή παραμένει, ο ΛΑΟΣ να βγει από την κρυψώνα της συναίνεσης. Κι όλοι μαζί να πουν αν διαθέτουν κάποιο ίχνος σχεδίου απέναντι στο ενδεχόμενο ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας και άτακτης φυγής από το ευρώ.

Η ισπανική «πεπονόφλουδα»
Το πού βρίσκεται, λοιπόν, η διαπραγμάτευση με το PSI παραμένει μυστήριο. Ο υπουργός Οικονομίας εκπέμπει μηνύματα αισιοδοξίας, αλλά η πλευρά των τραπεζιτών διαρρέει αρνητικές εξελίξεις, με αφορμή την αποχώρηση από τις διαπραγματεύσεις ενός ισπανικού fund, του Vega Asset Management. Πίσω από το επικοινωνιακό μπρα ντε φερ κρύβονται δυο «θανάσιμοι» για την ελληνική οικονομία κίνδυνοι:

• Πρώτον, η επιβολή των επαχθών όρων που απαιτούν οι τράπεζες. Οι όροι συνίστανται σε επιτόκια που θα κλιμακώνονται από 4% έως 5% κατά τη διάρκεια των νέων ομολόγων, σε υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο, εξ ορισμού δίκαιο του πιστωτή και σε παροχή εγγυήσεων είτε από το ευρωπαϊκό ταμείο EFSF, είτε από το ελληνικό κράτος, έναντι των περιουσιακών του στοιχείων. Οι όροι αυτοί στοχεύουν στο να εγγράψουν οι τράπεζες-κάτοχοι ομολόγων τις μικρότερες δυνατές ζημίες από το κούρεμα των ομολόγων (κι αυτό τη στιγμή που έχουν ήδη σβήσει από τα χαρτοφυλάκιά τους το απαξιωμένο μέρος των ομολόγων), ενώ επ’ ουδενί υπηρετούν τη μείωση του χρέους στο 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020.

• Ο δεύτερος κίνδυνος αφορά το εύρος της συμμετοχής στο κούρεμα. Η ευρωπαϊκή συμφωνία του Οκτωβρίου αλλά και το ΔΝΤ θεωρούν απαραίτητη τη συμμετοχή του 100% για να υπάρξει ουσιαστική μείωση του χρέους, ο Ευάγγελος Βενιζέλος διαμηνύει ότι αρκεί η συμμετοχή ενός 75% για να ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι, αλλά μέχρι στιγμής η ανταπόκριση δεν αφορά ποσοστό πάνω από το 65% των πιστωτών. Μένουν, λοιπόν, ανοικτά τα ενδεχόμενα είτε αποτυχίας και ματαίωσης του PSI, είτε της αποδοχής των πιο δυσμενών όρων που επιβάλλουν οι πιστωτές, είτε της πίεσης στους ασθενέστερους κατόχους ομολόγων, πλην των τραπεζών (όπως τα ασφαλιστικά ταμεία, ή οι φαρμακοβιομήχανοι που έχουν εξοφληθεί με ήδη υποτιμημένα ονόματα, αλλά και απλοί ιδιώτες που αγόρασαν ομόλογα αντί άλλης αποταμίευσης). Το τελευταίο ενδεχόμενο αποτελεί επαρκές πρόσχημα για να θεωρηθεί η αναδιάρθρωση του χρέους «αναγκαστική» και όχι «εθελοντική» και τελικά «πιστωτικό γεγονός», με την προσφυγή οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου στο ειδικό όργανο εξακρίβωσης του «εγκλήματος» που έχουν συστήσει οι τραπεζίτες και τα κερδοσκοπικά κεφάλαια, τον ISDA.

Η βόμβα των CDS
Στο τελευταίο αυτό σενάριο φαίνεται ότι επενδύει ένα σημαντικό λόμπι κερδοσκοπικών κεφαλαίων που έχει αγοράσει ελληνικά ομόλογα ακόμη και μετά την ευρωπαϊκή συμφωνία του Οκτωβρίου για το κούρεμα, ποντάροντας ταυτόχρονα σε CDS με στόχο την ενεργοποίησή τους σε περίπτωση επέλευσης του μοιραίου, δηλαδή ενός πιστωτικού γεγονότος (ανάμεσά τους και το ισπανικό VEGA, που έκανε τον «σαματά», με ασήμαντη αξία ομολόγων, αλλά σημαντικά στοιχήματα CDS).

Η παράθεση των δεδομένων παραπέμπει σε μια διπλή παγίδα για την ελληνική κοινωνία: Αν το PSI «πετύχει», αυτό θα σημαίνει πολύχρονη δέσμευση της χώρας, με επαχθέστατους όρους, στο άρμα των πιστωτών, κρατών και τραπεζιτών. Αν αποτύχει, μπορεί να σημάνει ενεργοποίηση των όπλων μαζικής καταστροφής, των CDS, ματαίωση του νέου δανεισμού κι ένα νέο φαύλο κύκλο διαπραγμάτευσης και πιέσεων από τους Ευρωπαίους εταίρους για να αποδεχθούμε νέες οδυνηρές παρεμβάσεις που θα κάνουν βιώσιμο το χρέος και αβίωτο το βίο μας.

Το μόνο παρήγορο στη δεύτερη εκδοχή, της αποτυχίας, είναι πως αυτή κάνει αναπότρεπτη τη διαμεσολάβηση της λαϊκής ετυμηγορίας, των εκλογών. Κι εκεί μπορεί να προσβλέπει κανείς βάσιμα σε θεαματικές ανατροπές και σε πιο ευνοϊκούς για τη λαϊκή πλειοψηφία συσχετισμούς. Εκτός κι αν η συμμαχία των προθύμων αποτολμήσει την παράταση του πραξικοπήματος της συγκυβέρνησης, ή ακόμη και μια κανονική χούντα, με όλα τα μιλιταριστικά αξεσουάρ.