Tου Νικου Γ. Ξυδακη


Οι σημαντικότερες αποφάσεις για την τύχη της χώρας και για το πώς περίπου θα ζουν οι Ελληνες τα επόμενα χρόνια λαμβάνονται εκτός συνόρων. Στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο, στην Ουάσιγκτον, στη Φρανκφούρτη, αλλού. Πάντως όχι στην Αθήνα. Αυτό που μπορούν να κάνουν οι Ελληνες, κατ’ αρχάς, είναι να το πάρουν απόφαση ότι η χώρα έχει χρεοκοπήσει και ακόμη και με το ευνοϊκότερο σενάριο η ζωή δεν θα επανέλθει στα προ του 2009 επίπεδα ευμάρειας και αμεριμνησίας.

Αφού το εμπεδώσουμε αυτό, τότε μπορούμε να κατανοήσουμε ότι το ελληνικό πρόβλημα, το πρόβλημά μας, είναι πρωτίστως και πυρηνικά πολιτικό. Υπό αυτόν τον όρο συμπεριλαμβάνουμε όχι μόνο τα παρατηρούμενα σήμερα ελλείμματα αντιπροσώπευσης και νομιμοποίησης, αλλά και την καθόλου συγκρότηση του δημοκρατικού κράτους και της πολιτικής κοινωνίας, και την εξ αυτών απορρέουσα συγκρότηση ενός βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου και μιας δίκαιης κοινωνικής οργάνωσης.

Η άδικη και βίαιη συρρίκνωση των προνοιακών δομών, λ.χ., από την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη έως τη μέριμνα για τους μειονεκτούντες συνανθρώπους μας και τη δημόσια εκπαίδευση, προέκυψε εν μέρει από την απουσία εξορθολογισμένου λειτουργικού κράτους πρόνοιας με ευθύνη και των πολιτών. Τι εννοούμε; Το κράτος πρόνοιας λειτουργούσε κυψελωτά, με κυψέλες εν πολλοίς αυτονομημένες, μέσα στις οποίες βολεύονταν κοινωνικές ομάδες με ειδικά προνόμια, άλλοτε σε αδιάφορη σχέση με τις διπλανές κυψέλες, άλλοτε παρασιτικά ή εχθρικά, και σπανίως συμβιωτικά. Ως αποτέλεσμα, οι προνοιακές παροχές ήταν πολλών ταχυτήτων, απέχοντας πολύ από την ισοπολιτεία και την ισονομία της δημοκρατίας. Το σύστημα εισφορών ακολουθούσε και αυτό τον κυψελωτό κερματισμό: τα κενά και οι ελλείψεις καλύπτονταν αυθαίρετα με θεσπίσεις κοινωνικών πόρων υπέρ τρίτων, αγγελιόσημα, μεγαρόσημα κ.ο.κ., ώστε στο τέλος να είναι δυσανάλογη η ανταποδοτικότητα των εισφορών. Το φορολογικό σύστημα αποτέλειωνε την ασυμμετρία, με την τυφλή φορολόγηση μισθωτών - συνταξιούχων και τα παράθυρα φοροδιαφυγής για όλους τους υπόλοιπους.

Η κρίση κατέδειξε διάτρητες τις προνοιακές δομές. Το κύμα ανεργίας εξαιτίας της ύφεσης έδειξε ότι ουσιαστικά δεν υπάρχει δίχτυ προστασίας για τους ανέργους ούτε για τους πτωχευμένους μικροεπιχειρηματίες. Οι ανασφάλιστοι πληθαίνουν ταχύτατα, ιδίως μεταξύ των νέων, αλλά και μεταξύ των μερικώς απασχολουμένων και όσων δουλεύουν «μαύρα».

Η κοινωνική καταστροφή μάς ωθεί να αφυπνιστούμε για τη θέσπιση ενός δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος πρόνοιας, με απόλυτη προτεραιότητα στους ανέργους, τους αναγκαστικά ανασφάλιστους, τους ανήμπορους - τουλάχιστον να έχουν πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Τα κοινωνικά ιατρεία και ο εθελοντισμός δεν επαρκούν πια. Τέτοιες θεμελιώδεις δράσεις, για την κοινωνική συνοχή και τη συλλογική αξιοπρέπεια μπορούμε να τις αναλάβουμε και εντός των ορίων του πτωχευμένου κράτους.