Financial Times


Κατά την τελευταία σύνοδο κορυφής του 2012, οι πολιτικοί αποφάσισαν να προχωρήσουν με την τραπεζική ενοποίηση, αλλά τερμάτισαν όλες τις συζητήσεις για δημοσιονομική ενοποίηση που είχαν ξεκινήσει από τον Ιούνιο, σε μία περίοδο με οξείες εντάσεις στις αγορές. Το μήνυμα είναι σαφές: η τραπεζική ενοποίηση είναι απαραίτητη, αλλά όχι όλα τα υπόλοιπα.

Η συμπεριφορά αυτή επιβεβαιώνει ότι η ευρωζώνη δεν είναι διατεθειμένη να αναλογιστεί το ίδιο της το μέλλον. Όπως ακριβώς οι αμελείς ή οι άποροι ιδιοκτήτες ακινήτων, που κάνουν επισκευές στο σπίτι τους μόνο όταν κινδυνεύει να πέσει η σκεπή, έτσι και για τους αξιωματούχους της ευρωζώνης το κυρίαρχο κίνητρο ήταν να αποφύγουν την επικείμενη καταστροφή. Καθώς αναθεωρούνται οι προβλέψεις της αγοράς για διάσπασή της, κάθε συζήτηση για πρωτοβουλίες ολοκλήρωσης, ώστε να γίνει πιο ισχυρή ή πιο αποτελεσματική, μοιάζει πλέον περιττή.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους τηρείται αυτή η στάση:

1. Πρώτον, ελάχιστοι ηγέτες έχουν φιλοδοξίες για την Ευρώπη. Οι περισσότεροι είναι απογοητευμένοι. Η μάχη κατά της κρίσης αποδείχθηκε παράγοντας διχασμού. Όσο λιγότερες πρωτοβουλίες αναλαμβάνουν τόσο λιγότερα πολιτικά προβλήματα φέρνουν στην πατρίδα τους.
2. Δεύτερον, δεν υπάρχει συμφωνία ως προς το ποιος είναι ο επιθυμητός στόχος. Οι περισσότεροι παρατηρητές στον ευρωπαϊκό Νότο και στη Γαλλία θεωρούν ότι οι μεταρρυθμίσεις στη συστημική διακυβέρνηση της Ευρώπης είναι απαραίτητες, αλλά οι περισσότεροι στον ευρωπαϊκό Βορρά κρίνουν ότι η κρίση προέκυψε από αποτυχίες σε επίπεδο εθνικής πολιτικής.
3. Τρίτον, η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης έχει υποστεί πλήγμα. Οι πολιτιστικές προκαταλήψεις αναφορικά με τους τεμπέληδες του Νότου και τους αλαζόνες στον Βορρά έχουν επιστρέψει δυναμικά.
4. Τέταρτον, οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη δεν τρέφουν μεγάλο σεβασμό στους ευρωπαϊκούς θεσμούς (με πιθανή εξαίρεση την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και προβάλουν ισχυρές ενστάσεις στη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και εξουσιών στις Βρυξέλλες.

Όλα αυτά δεν συνεπάγονται ότι το ευρώ δεν θα επιβιώσει. Η δημιουργία ενός οικονομικού τείχους προστασίας, το νέο δημοσιονομικό συμβόλαιο και η τραπεζική ενοποίηση είναι τρεις σημαντικές εξελίξεις. Τα σχέδια για δημοσιονομική ολοκλήρωση, όμως, με ενιαία ομόλογα ή με τη σύσταση ενός ευρωπαϊκού υπουργείου οικονομικών εξακολουθούν να είναι ελλιπή και απέχουν πολύ από την υλοποίησή τους. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχασαν μία ευκαιρία να δείξουν ότι η σκληρή οικονομική προσαρμογή -η οποία θα επικρατήσει στην ατζέντα και το 2013- δεν είναι αυτοσκοπός.