Της Ζέζας Ζήκου

Το σκιώδες τραπεζικό σύστημα, δηλαδή τα hedge funds, τα λεγόμενα «οχήματα ειδικού σκοπού» ή special vehicles που έχουν ιδρύσει στο σκοτάδι οι μεγάλες τράπεζες κ. λπ., που δρουν στην Ευρώπη προετοιμάζονται. Η επιβολή διεθνούς φορολόγησης, που έχει καταστεί το φλογερό αίτημα των πολιτικολογούντων Ευρωπαίων, κυρίως Γερμανών και Γάλλων, επί σειράν ετών, τώρα παίρνει διαστάσεις θερμών υποσχέσεων στην προεκλογική Γαλλία.

Ενα είναι σίγουρο, πως οι πολίτες ενθουσιάζονται να πιστεύουν σε κινήσεις εκδίκησης κατά του ύπουλου παρατραπεζικού, σκιώδους χρηματοπιστωτικού, συστήματος. Οι φανφαρόνικες δηλώσεις για φόρους κατά των ισχυρών τραπεζών και των παρατραπεζών τους ξεσηκώνουν τα μυαλά πολλών. Εμένα, πάντως, με διασκεδάζει να ακούω πως θα τιμωρηθούν –έστω– με φόρους οι «ένοχοι» του τραπεζικού συστήματος, οι παρατράπεζες και οι τράπεζες που κρύβονται πίσω τους, για όλες τις κερδοσκοπικές επιθέσεις που έκαναν και θα κάνουν στα κρατικά ομόλογα. Κυρίως, όμως, επειδή τη γλίτωσαν φθηνά με την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (PSI).

Ο πρόεδρος Σαρκοζί και η καγκελάριος Μέρκελ πιστεύουν στην αρχή της επιβολής «φόρου Tobin», καθώς θα πρέπει κάποτε να αποκατασταθούν οι αδικίες που προέκυψαν από τις πρακτικές των τραπεζών, στις οποίες αποδίδουν και οι δύο την ευθύνη και την έξαρση της κρίσης. Από την πλευρά της η φράου Μέρκελ έχει δηλώσει ότι «προσωπικά» συμφωνεί με τον Γάλλο πρόεδρο και θεωρεί απαραίτητη την επιβολή του φόρου, εν ανάγκη και μόνον στην Ευρωζώνη, αν δεν συμφωνήσουν όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ομως, στην εποχή της κυριαρχίας των πιο σκοτεινών και απεχθών στοιχείων του αχαλίνωτου παρατραπεζικού συστήματος, ο «φόρος Tobin» θεωρείται ξεπερασμένος, ενώ αρκετές ακόμη ευρωπαϊκές τράπεζες παραπαίουν και αιμορραγούν από τα χρέη στηριζόμενες στην ΕΚΤ, που έχει εξελιχθεί σε πιστωτή έσχατης ανάγκης (lender of last resort). Τα προβλήματα των χωρών του Νότου –Ελλάδας, Ισπανίας και Πορτογαλίας– συγκαλύφθηκαν αρχικώς από την πιστωτική έκρηξη. Οταν, όμως, ξέσπασε η κρίση, η υποβόσκουσα αδυναμία των δημοσίων οικονομικών και των εμπορικών τους θέσεων αποκαλύφθηκε.

Η κρίση χρέους σε περίοδο επικίνδυνης ακόμη δοκιμασίας για τις οικονομικές συνθήκες και την απασχόληση πήρε επικίνδυνες διαστάσεις για τις τράπεζες. Φαντασθείτε ότι ήδη έχουν παρέλθει σχεδόν τέσσερα χρόνια κρίσης του τραπεζικού συστήματος, και οι τραπεζίτες της ΕΚΤ εξακολουθούν και ρίχνουν «τζάμπα» χρήμα στις τράπεζες. Αλλά ο πακτωλός της συνεχούς ρευστότητας αγκαλιάζεται από τις τράπεζες και τις αγορές μ’ έναν αφόρητο κυνισμό.

Στα καθ’ ημάς, η κρατική χρεοκοπία που έχει βυθίσει την ελληνική οικονομία και η ανάγκη να αποφευχθεί η ολική έκρηξη των ελληνικών τραπεζών απαγορεύουν οποιαδήποτε παρόμοια σκέψη. Το πώς θα την γλιτώσουν οι ελληνικές τράπεζες έχει αναδειχθεί σε τεράστιο ζήτημα ζωτικής σημασίας χρηματοδότησης που απαιτείται λόγω των πελώριων ζημιών από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων και τα επισφαλή δάνεια.

Να θυμίσω πώς τόσο ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας Λιονέλ Zοσπέν όσο και Γερμανός καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ είχαν προτείνει από κοινού τον «φόρο Tobin» από το 2001, αλλά τότε η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή ήταν πλήρως αντίθετη, επειδή η εφαρμογή μιας τέτοιας ιδέας θίγει τους κανονισμούς που διέπουν την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων μεταξύ των χωρών-μελών. H ιδέα ανήκει στον Aμερικανό οικονομολόγο James Tobin, που βραβεύθηκε με Νομπέλ Oικονομίας το 1978. Tην διατύπωσε το 1972 και την προτείνει ξανά τώρα ο Γάλλος πρόεδρος, έχοντας την επίσημη υποστήριξη της Μέρκελ...

Ο βραβευμένος με Νομπέλ οικονομολόγος και μαθητής του Kέινς, James Tobin, ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στην ιδέα ενός παγκόσμιου φόρου συναλλαγών –για την αγορά συναλλάγματος– το 1972. Ηδη και η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή έχει προτείνει την επιβολή «φόρου Tobin» επί των χρηματιστικών συναλλαγών τραπεζών, ασφαλιστικών και χρηματιστηριακών εταιρειών, συνταξιοδοτικών Ταμείων, hedge funds κ. λπ. στην Ευρωπαϊκή Ενωση από το 2014, που θα αποφέρει περίπου 57 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Μήπως, όμως, πρόκειται για αυταπάτη; Η φορολόγηση των τραπεζών σε διεθνές επίπεδο θα τις υποχρεώσει να πληρώσουν τα μελλοντικά πακέτα διάσωσης, λένε. Η στάση των ΗΠΑ και της Βρετανίας ήταν πάντα αρνητική, αλλά την πρόταση έχει υποστηρίξει σθεναρώς ο νομπελίστας Οικονομίας Πολ Κρούγκμαν. Επίσης, και ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Γκόρντον Μπράουν είχε ταχθεί υπέρ της επιβολής φόρου στις συναλλαγές μεταξύ τραπεζών. Ομως, υπήρξε ηχηρή διάσταση απόψεων με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και εγκαταλείφθηκε η ιδέα.

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...