Οι μάγοι δανειστές μας προσέφεραν τελικά τα «δώρα» τους στην Αθήνα, εκβιάζοντας τους ιδιώτες πιστωτές να χάσουν εθελοντικά το μεγαλύτερο μέρος από τα κεφάλαιά τους. Αν αυτά από μόνα τους δεν μας υποψιάζουν, ας δούμε τουλάχιστον κατάματα την πραγματικότητα μιας ενδεχόμενης ελληνικής χρεοκοπίας: Η Ελλάδα ούτε μπορούσε... αλλά ούτε και έπρεπε να διαχειριστεί μια κατάσταση χρεοκοπίας προς το συμφέρον της! Και, κυρίως, επειδή η ελληνική κρίση προκλήθηκε στο πλαίσιο ενός ευρύτερου νομισματικού πολέμου, η χειραγώγηση της χρεοκοπίας της έπρεπε να γίνει στο πλαίσιο του ίδιου νομισματικού πολέμου, έκρινε η Γερμανία.

Δηλαδή η αναδιάρθρωση –το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους– έπρεπε να γίνει μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο με στόχο τη διάσωση του ευρώ και να «χειραγωγηθεί» η αποφυγή μιας άτακτης χρεοκοπίας. Οντως, η συμφωνία του PSI μπόρεσε να υπάρξει μόνο στο πλαίσιο της E.E., στην οποία ανήκει η Ελλάδα. Αυτό είναι και το ιστορικά πραγματικό πλεονέκτημα τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα λοιπά... είναι ψευδαισθήσεις και φούμαρα των καθεστωτικών αναλυτών, καθώς δεν υπάρχει ουδέν άλλο «πλεονέκτημα».

Αν η Ελλάδα επιχειρούσε να προχωρήσει μονομερώς και χωρίς συνεννόηση με την E.E. σε αναδιάρθρωση του χρέους της, ή ακόμα και σε χρεοκοπία, τούτο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μαζική παραβίαση της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αφού ένα τέτοιο μέτρο θα εθεωρείτο ότι ισοδυναμεί με μαζική απαλλοτρίωση. Χάος... Επιπλέον, στην περίπτωση της μονομερούς κίνησης, τα ομόλογα της χώρας δεν θα έπρεπε να είναι υπό το αγγλικό δίκαιο, για τον απλούστατο λόγο ότι αυτό δυσχεραίνει τη δυνατότητα της χώρας να διαχειριστεί την κατάσταση. Η μεγαλύτερη αδυναμία της Αργεντινής και η αποτυχία της ήταν ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της υπαγόταν σε αλλοδαπό δίκαιο.

Το βασικό ερώτημα που τέθηκε ήταν: Αξιζε τον κόπο να επιμείνει κανείς στο ελληνικό δίκαιο και να ρισκάρει έτσι «αποτυχία» του PSI; Ναι. Πρώτον, διότι η παραμονή των ομολόγων στο ελληνικό δίκαιο είναι ο μόνος τρόπος για να διαχειριστεί η Ελλάδα μια ούτως ή άλλως αρκετά πιθανή μελλοντική χρεοκοπία της προς το συμφέρον της. Δεύτερον, διότι και το (επίσης υπαγόμενο σε αλλοδαπό δίκαιο) δάνειο των 130 δισ. θα αντικαταστήσει, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, χρέος που υπάγεται στο ελληνικό δίκαιο.

Βεβαίως, ένα κράτος που πτωχεύει ή περιέρχεται σε κατάσταση στάσης πληρωμών, δεν αντιμετωπίζεται νομικά όπως τα φυσικά πρόσωπα. Δεν υπάρχει κάποιο διεθνές δικαστικό όργανο που θα μπορούσε να καταδικάσει το ελληνικό κράτος στην αποπληρωμή των χρεών του ή κάποιος διεθνής «σύνδικος πτωχεύσεως» που θα αναλάμβανε τη διαχείριση ενός ενδεχόμενου πιστωτικού γεγονότος ή χρεοκοπίας. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αν μία σύμβαση διέπεται από το δίκαιο ενός κράτους και αυτό το κράτος εν συνεχεία αλλάξει τη νομοθεσία του, όπως άλλωστε δικαιούται να κάνει, η νέα νομοθετική ρύθμιση θεωρείται ότι διέπει και καλύπτει την εν λόγω σύμβαση. Ετσι ένα κράτος μπορεί μονομερώς να αλλάξει τους όρους του δανεισμού του με μεταγενέστερη σχετική νομοθετική πρόβλεψη.

Και στην περίπτωση της Ελλάδας υπήρχε ουσιαστικά μόνο μία σημαντική διακρατική σύμβαση αμοιβαίας προστασίας επενδυτών, αυτή του 1961 με τη Γερμανία. Οι άλλες υπάρχουσες συμβάσεις της Ελλάδας δεν έχουν συναφθεί με χώρες απ’ όπου προέρχεται η μεγάλη πλειοψηφία των πιστωτών (κυρίως από δυτικές χώρες), οπότε οι περισσότεροι πιστωτές (με την εξαίρεση των Γερμανών) θα οδηγούνταν σε σωρεία προσφυγών σε διεθνή διαιτησία.

Η δανειακή σύμβαση του Μνημονίου προβλέπει παραίτηση της Ελλάδας από ασυλίες εθνικής κυριαρχίας. Και αυτό που αποκρύπτεται επιμελώς, είναι ότι υπάρχει σήμερα όλο και πιο έντονη διεθνής αμφισβήτηση της δυνατότητας αναστολής των πληρωμών όταν τα δάνεια οφείλονται σε ιδιώτες δανειστές (όχι κράτη) και υπάγονται σε αλλοδαπό δίκαιο. Η σημαντικότερη αμφισβήτηση αυτού του είδους τα τελευταία χρόνια προήλθε από το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο το 2007, σε σχέση με τα χρέη της Αργεντινής, τη στιγμή που άλλα ανώτατα δικαστήρια (όπως της Ιταλίας το 2005) είχαν αναγνωρίσει ότι η Αργεντινή δικαιούται να αναστείλει τις πληρωμές των δανείων προς ιδιώτες πιστωτές, ακόμη και εάν αυτά υπάγονται στο αγγλικό δίκαιο. Αυτός είναι λοιπόν ο λόγος για τον οποίο υπήρξε τέτοια πίεση για το αγγλικό δίκαιο και, ταυτόχρονα, αν δικαιούται να αναστείλει τις πληρωμές προς ιδιώτες.

Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε πανηγυρικά τη συμφωνία του PSI και η χώρα βρίσκεται σε τριήμερη ανάταση, καθώς όλα τα καθεστωτικά μέσα μιλάνε για σωτηρία, για πακτωλούς δανεικών, για ιστορική ελάφρυνση του χρέους και για βιωσιμότητα, για πρωτογενή πλεονάσματα κ.λπ.

Αλλά καμία «επιτυχία» δεν κρύβει το γεγονός πως το πολιτικό σύστημα πνέει σήμερα τα λοίσθια. Αυτό το σύστημα, που παίρνει με την κυβέρνηση Παπαδήμου την τελευταία ανάσα πριν από τον επιθανάτιο ρόγχο, που μιλάει ανερυθρίαστα για άτακτες χρεοκοπίες, που απειλεί και ασκεί ψυχολογική βία, που κόβει μισθούς και επιδόματα χάριν αναπτύξεως και ανταγωνιστικότητας, πρέπει να σβήσει. Δυστυχώς, όμως, δεν διαφαίνεται ηγέτης που να μπορεί να διαχειρισθεί λυτρωτικά την εσωτερική πτώχευση της χώρας.