Του ΓΙΩΡΓΟΥ Χ.ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ


«Τις εστίν η αλήθεια;» ρώτησε ο Πόντιος Πιλάτος κι απάντηση δεν πήρε. Γιατί αν ο ερωτώμενος απαντούσε πως γι’ αυτόν η αλήθεια είναι ο Άνθρωπος, θα κατηγορούνταν για εισαγωγή καινών δαιμονίων στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, όπου επικρατούσε η άποψη πως αλήθεια είναι η δύναμη. Η αρχή αυτή, την οποία είδα γραμμένη στα λατινικά σε τοίχο του πανεπιστημίου ιστορίας της Οξφόρδης, εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα ως ο ένας πόλος του μεγάλου εκκρεμούς της Ιστορίας. Ο άλλος αξιακός πόλος είναι ο Άνθρωπος και δη η κοινωνική δικαιοσύνη, εκείνη δηλαδή η πεποίθηση που θεωρεί πως όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι και πως ένα κομμάτι ψωμί δεν χρειάζεται ένα τόνο αλυσίδες.

Αυτές οι δύο αρχές αντιμάχονται στη διάρκεια ολόκληρης της ανθρώπινης Ιστορίας με το εκκρεμές να κινείται άλλοτε προς τον έναν και άλλοτε προς τον άλλο πόλο. Αυτός ο άνεμος της ιστορίας αποκλήθηκε και πνεύμα της εποχής από τους φιλόσοφους ή ακόμη και πολιτική ηγεμονία. Σήμερα βρισκόμαστε στην πολιτική ηγεμονία της Δύναμης, αφού ακόμη και τα θύματα σκέφτονται με όρους των θυτών, ακόμα και οι «κάτω» σκέφτονται όπως τα αφεντικά τους.

 Όμως όσο το εκκρεμές κινείται με δύναμη προς τον ένα πόλο με ανάλογη δύναμη κινείται και προς τον αντίθετό του. Έτσι, πολλοί εκτιμούν πως από τον πόλο της Δύναμης θα ξαναοδηγηθούμε στον πόλο του ουμανισμού. Κι αυτό γιατί όλες οι συνταγές για την ανάκαμψη της οικονομίας παρά το γεγονός ότι επιφέρουν την αφαίμαξη των «κάτω» δεν παρέχουν διέξοδο από την κρίση. Ήδη, οι περίφημες «αγορές» εγκατέλειψαν την αισιοδοξία του θέρους και επανήλθαν στην απαισιοδοξία, μιλώντας και πάλι για νέα μέτρα τιμωρίας των εύθραυστων χωρών της ευρωζώνης! Τι ξεχνούν οι τράπεζες και οι κυβερνήσεις;

Ότι η κρίση είναι δομική -και συστημική- και, συνεπώς, δεν είναι δυνατόν να ανατραπούν σε μερικούς μήνες οι χρόνιες παθογένειες. Η βουλησιαρχία σύμφωνα με την οποία μερικοί νόμοι και κάποιες ρυθμίσεις θα άλλαζαν τα πάντα, είναι πασιφανές πως έχει αποτύχει παταγωδώς. Η μαζική ένεση ρευστότητας με εκτύπωση νέου χρήματος που επιχειρείται στις ΗΠΑ δεν επιφέρει την επανεκκίνηση της οικονομίας, η οποία απλώς επιβιώνει χάρη στην αγορά αμερικανικών ομολόγων από την Κίνα, αλλά και χάρη στη γιγαντιαία νομισματική επίθεση εναντίον της Ευρώπης με αποτέλεσμα τη μεταφορά όλων των επενδύσεων από τη γηραιά ήπειρο στην Αμερική.

Η Ευρωπαϊκή συνταγή της άγριας λιτότητας, την οποία ακόμη και Γερμανοί πολιτικοί χαρακτηρίζουν ως «εθνικό εγωισμό» της Μέρκελ, δεν αποδίδει. Το παράδειγμα της Ελλάδας όπου το φάρμακο δηλητηρίασε την οικονομία καθώς παρά τις αλλεπάλληλες περικοπές η «τρύπα» τους ελλείμματος και του χρέους παραμένει μεγάλη, χρησιμοποιείται πλέον απ’ όλους αρνητικά και προς αποφυγήν. Ούτε το μίγμα μέτρων λιτότητας και μέτρων παραγωγικής ανάπτυξης φαίνεται ότι θα αποδώσει στη σημερινή κατάσταση. Και το θέμα δεν είναι πια η βιωσιμότητα της οικονομίας, αλλά η βιωσιμότητα του πολιτικού συστήματος. Κι αυτό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και τον ευρωπαϊκό νότο, αλλά και τις χώρες του βορρά, όπως η Γαλλία.

Ήδη οι άνθρωποι ξεσηκώνονται γιατί δεν έχουν να χάσουν πάρα μόνο την εξαθλίωση και την απελπισία τους. Και το εκκρεμές της ιστορίας για μία ακόμη φορά κινείται από τον πόλο της Δύναμης προς τον πόλο της σωτηρίας του Ανθρώπου.