Η έλλειψη σιδήρου κατατάσσεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η υπ’ αριθμόν ένα διατροφική ανεπάρκεια παγκοσμίως και αποτελεί μέχρι και σήμερα μια πραγματικότητα.

Ο σίδηρος θεωρείται απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για τους ζωικούς οργανισμούς και από το 1860 μέχρι και σήμερα αποτελεί το μέταλλο για το οποίο έχουν γίνει οι περισσότερες μελέτες.

Το ανθρώπινο σώμα περιέχει 2-4 γρ. σιδήρου. Η ολική ποσότητα σιδήρου που περιέχεται στο σώμα δεν είναι συνάρτηση μόνο του βάρους αλλά και μίας πληθώρας φυσιολογικών καταστάσεων όπως η ηλικία, το φύλο, η εγκυμοσύνη και τα στάδια ανάπτυξης.

Χαρακτηριστικό του μεταβολισμού του σιδήρου είναι η αποθήκευσή του και η επαναχρησιμοποίησή του σε ποσοστό 90%.

Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τη μεταφορά οξυγόνου μέσω της αιμοσφαιρίνης, για την απελευθέρωση ενέργειας καθώς και για την ανάπτυξη και διαφοροποίηση των κυττάρων.

Η ανεπάρκειά του σχετίζεται με συμπτώματα όπως εξάντληση, ζαλάδα, πονοκέφαλοι, τριχόπτωση, εύθραυστα νύχια, μειωμένες ικανότητες μάθησης, μειωμένη μνήμη και ευαισθησία στις λοιμώξεις λόγω αποδυνάμωσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης, το 50% των περιπτώσεων αναιμίας οφείλονται στην έλλειψη σιδήρου.

Τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να λειτουργήσουν ως βοηθητικά μέσα, όταν τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό είναι μειωμένα.

Όμως, μετά το τέλος της θεραπείας οι αποθήκες θα αδειάσουν ξανά αν δεν διασφαλιστεί η λήψη επαρκών ποσοτήτων σιδήρου μέσω της διατροφής κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά τη θεραπεία.

Πώς θα απορροφηθεί σωστά ο σίδηρος;

Ο διαιτητικός σίδηρος υπάρχει σε δύο μορφές: τον αιμικό και τον μη αιμικό. Ο αιμικός ή ζωικός σίδηρος περιέχεται στα ζωικά τρόφιμα όπως το κόκκινο κρέας, τα ψάρια, τα πουλερικά, το συκώτι.

Ο σίδηρος των φυτικών τροφίμων όπως τα φασόλια, οι φακές, κάποια φρούτα και λαχανικά, ονομάζεται μη αιμικός.

Η διαφορά ανάμεσα στις δύο μορφές βρίσκεται στην απορρόφηση. Ο αιμικός σίδηρος απορροφάται πιο εύκολα από το σώμα μας σε ποσοστό 8% έως 40%, ενώ ο μη αιμικός απορροφάται δυσκολότερα σε ποσοστό 0,5% έως 6%.

Η βιταμίνη C έχει την ιδιότητα να αυξάνει την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου. Για το λόγο αυτό ενδείκνυνται οι συνδυασμοί των πλούσιων σε σίδηρο τροφίμων με άλλα τρόφιμα που αποτελούν πηγές βιταμίνης C.

Όμως υπάρχουν συστατικά τροφίμων όπως οι ταννίνες που βρίσκονται κυρίως στο τσάι, καθώς και το ασβέστιο που συναντάται στα γαλακτοκομικά, «ανταγωνίζονται» το σίδηρο εμποδίζοντας την απορρόφησή του.

Κάποια τρόφιμα, μέσα σ’ αυτά και το σπανάκι, περιέχουν οξαλοξικά οξέα και καθιστούν δύσκολη την απορρόφηση του διαιτητικού σιδήρου στον οργανισμό.

Πρακτικές Λύσεις

Επιλέξτε επιδόρπια πλούσια σε Βιταμίνη C: Θα δράσουν συνεργατικά με το σίδηρο των τροφίμων του κυρίως πιάτου αυξάνοντας την απορρόφησή του. Φρουτοσαλάτες με φρούτα όπως το ροδάκινο, το ακτινίδιο, οι φράουλες, τα πορτοκάλια και το γκρέιπφρουτ είναι ιδανικές.

Βάλτε στη σαλάτα σας αρκετές ωμές πιπεριές κομμένες κατά προτίμηση με το χέρι, ρίξτε μπόλικο λεμόνι στο σπανακόρυζο και προτιμήστε σάλτσες με βάση τη ντομάτα αντί για τις λευκές.

Ιδανική επιλογή αποτελούν και οι εμπλουτισμένοι χυμοί με βιταμίνη C, όπως αυτοί που περιέχουν έξτρα ποσότητα βιταμίνης.

Οι πρωτεΐνες των κρεάτων και των ψαριών: Συμβάλλουν στην απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου. Δοκιμάστε φακές με ψάρι σχάρας και φασόλια με τόνο σε νερό.

Διαλέξτε τα σωστά σνακς: Σωστές επιλογές τροφίμων για σνακ θα σας βοηθήσουν να καλύψετε τις ανάγκες σας. 2 φέτες γαλοπούλα με έναν 100% φυσικό χυμό πορτοκάλι ή 1 ποτήρι χυμός εμπλουτισμένος με σίδηρο και βιταμίνη C αποτελούν καλούς συνδυασμούς.

Προσέξτε την ώρα που καταναλώνετε κάποια τρόφιμα: Αν τα αποθέματα σιδήρου σας είναι χαμηλά, φροντίστε να πιείτε τσάι ή να φάτε σοκολάτα 1 ώρα πριν ή 2 ώρες μετά το γεύμα σας.

Αποφύγετε επίσης την κατανάλωση κόκκινου κρασιού μαζί με το φαγητό.

Επίσης, τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι πλούσια σε ασβέστιο. Ο συνδυασμός τους με το διαιτητικό σίδηρο έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη απορρόφηση. Μην τα καταναλώσετε μαζί με πηγές σιδήρου, αλλά επιλέξτε κάποια άλλη ώρα της ημέρας για να τα απολαύσετε.

Διαβάστε τις ετικέτες τροφίμων: Ένα τρόφιμο μπορεί να θεωρηθεί πηγή σιδήρου όταν περιέχει τουλάχιστον 2,1 mg σιδήρου στα 100 γραμμάρια ή ανά μερίδα εφόσον περιέχεται μόνο μία μερίδα στη συσκευασία.

Πλούσια σε σίδηρο θεωρούνται τα τρόφιμα που περιέχουν τουλάχιστον 4,2 mg σιδήρου στα 100 γραμμάρια ή στη μία μερίδα της συσκευασίας.

Εξετάστε ακόμη αν κάπου στην ετικέτα αναγράφεται η ύπαρξη EDTA (αιθυλενο-διαμινο-τετραοξικό οξύ). Το EDTA είναι ένα συντηρητικό που μειώνει την απορρόφηση σιδήρου από το σώμα κατά 50%.