Η αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα έχει ήδη ενοχοποιηθεί ως έμμεσος υπαίτιος για το λιώσιμο των πάγων και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Τώρα μια νέα μελέτη διαπιστώνει ότι το αέριο του θερμοκηπίου έχει μια πολύ πιο άμεση επίδραση στην παγοκάλυψη του πλανήτη: εξασθενεί τη σύσταση του πάγου με αποτέλεσμα αυτός να θρυμματίζεται δημιουργώντας ρωγμές και «γεννώντας» παγόβουνα με πολύ ταχύτερο ρυθμό.

Μεγαλύτερη άνοδος της θαλάσσιας στάθμης;

Η ανακάλυψη, η οποία έγινε από ερευνητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), έχει ιδιαίτερη σημασία για τις προβολές σχετικά με την πορεία του κλίματος αλλά και την άνοδο της θαλάσσιας στάθμης της Γης. Ο τρόπος με τον οποίο θα λιώσουν οι πάγοι καθώς η θερμοκρασία θα ανεβαίνει αποτελεί έναν αστάθμητο παράγοντα ο οποίος διχάζει τους ειδικούς οδηγώντας σε αποκλίσεις ως προς τις προβλέψεις.

Ειδικά για τη στάθμη της θάλασσας οι αποκλίσεις αυτές είναι πολύ μεγάλες. Η μια πλευρά, θεωρώντας ότι το λιώσιμο θα γίνει με έναν ομαλό, «γραμμικό» μηχανισμό, προβλέπει άνοδο των υδάτων κατά 20-30 ή και κατά 50-70 εκατοστά μέχρι το τέλος του αιώνα. Η άλλη πλευρά, υποστηρίζοντας ότι οι πάγοι δεν θα λιώσουν ομαλά αλλά ένα μέρος τους θα θρυμματιστεί και θα αποκολληθεί, ανεβάζει τη θαλάσσια στάθμη κατά 1-1,5 μ., ίσως και κατά 2 μέτρα ως το 2100.
«Αν η θαλάσσια παγοκάλυψη και οι παγετώνες συνεχίσουν να υφίστανται ρωγμές και να θρυμματίζονται η έκταση της επιφάνειάς τους που εκτίθεται στην ατμόσφαιρα θα αυξηθεί σημαντικά, οδηγώντας σε πιο γρήγορο λιώσιμο και σε μεγάλη μείωση της παγοκάλυψης της Γης» δήλωσε ο καθηγητής Μάρκους Μπούλερ, επικεφαλής της μελέτης. «Η συνέπεια των αλλαγών αυτών θα πρέπει να διερευνηθεί από τους ειδικούς, ενδέχεται όμως να συμβάλλουν σε μεταβολές του κλίματος του πλανήτη».

Ανατρεπτικές αντιδράσεις

Αναλύοντας τη δυναμική των μορίων με προσομοιώσεις στον υπολογιστή ο καθηγητής Μπούλερ και ο φοιτητής του Ζάο Τσιν (οι οποίοι συνυπογράφουν τη μελέτη στην επιθεώρηση «Journal of Physics D: Applied Physics») έδειξαν ότι τα πλεονάζοντα μόρια CO2 στην ατμόσφαιρα αντιδρούν με τους παγοκρυστάλλους μειώνοντας την υλική αντοχή του πάγου καθώς και την αντοχή του στις θραύσεις.
Συγκεκριμένα οι ερευνητές είδαν ότι τα παραπανίσια μόρια CO2 αλληλεπιδρούν με τα μόρια του νερού που υπάρχουν στους παγοκρυστάλλους και μειώνουν την υλική αντοχή του πάγου εξασθενώντας τους δεσμούς του υδρογόνου. Όπως έδειξαν επίσης, τα μόρια του CO2 προσδένονται στο όριο μιας ρωγμής δημιουργώντας δεσμό με τα άτομα του υδρογόνου και στη συνέχεια μεταναστεύουν διαμέσου του πάγου με μια εναλλασσόμενη κίνηση στο όριο της ρωγμής, φθάνοντας ως την κορυφή της.

Καθώς συσσωρεύονται στην κορυφή της ρωγμής τα άτομα του CO2 αρχίζουν να «επιτίθενται» στα μόρια υδρογόνου για να σχηματίσουν δεσμούς μαζί τους, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κενά στους δεσμούς και ο πάγος να γίνεται εύθραυστος σε μακροσκοπικό επίπεδο. Η ταχεία και αποτελεσματική πρόοδος αυτής της διαδικασίας είναι και ο λόγος για τον οποίο ο καθηγητής Μπούλερ προειδοποιεί ότι η αύξηση της επιφάνειας του πάγου που εκτίθεται στον αέρα μέσω του πολλαπλασιασμού των ρωγμών θα οδηγήσει σε περαιτέρω θρυμματισμό επιταχύνοντας το λιώσιμο των πάγων του πλανήτη.
Μια ρωγμή στον πάγο μπορεί να είναι μια θεαματική διαδικασία, όπως δείχνει η καλλιτεχνική αυτή εικόνα, αλλά συγχρόνως μπορεί να είναι και τρομακτική