του Γ. Χ. Παπαγεωργίου



Η Ευρώπη υπήρξε για τη μεταπολεμική Ελλάδα ένας προοδευτικός παράγοντας εκσυγχρονισμού. Από την είσοδο στην ΕΟΚ, που σφράγισε τη Μεταπολίτευση, φτάσαμε στην ένταξη στο ευρώ, η οποία θεωρήθηκε το διαβατήριο για να μείνει η Ελλάδα στο κλαμπ των προνομιούχων χωρών.

Η επιλογή του ευρώ κατά βάση δεν ήταν οικονομική αλλά πολιτική, για να μη μείνει η Ελλάδα στη δεύτερη ταχύτητα με τις χώρες της Βαλκανικής. Αρκετοί οικονομολόγοι επισήμαιναν από τότε τα μειονεκτήματα για μια χώρα που θα «δενόταν» στο ίδιο νόμισμα με ισχυρότερους και πιο ανταγωνιστικούς εταίρους. Την εποχή εκείνη, όμως, ουδείς έδωσε σημασία. Στο ερώτημα «Βαλκάνιοι ή Ευρωπαίοι» η απάντηση έβγαινε αβίαστα και αυθόρμητα για την πλειονότητα των πολιτών και των πολιτικών δυνάμεων.

Η «χρυσή δεκαετία» του ευρώ μείωσε την απόσταση με τις άλλες χώρες και εμπέδωσε ένα αίσθημα ισότητας. Το ευρώ έφτασε να θεωρείται το σύμβολο της ευρωπαϊκής ταυτότητας της Ελλάδας. Το σκάσιμο της «φούσκας», όμως, έφερε τα πάνω κάτω. Οι εξελίξεις των τελευταίων τριών ετών έριξαν ένα διαφορετικό φως στην πραγματικότητα. Η άνοδος των εισοδημάτων απεδείχθη μια «φούσκα» την οποία δανειστήκαμε και πρέπει να επιστρέψουμε. Οι «εταίροι» ζητούν πίσω τα χρωστούμενα και συμπεριφέρονται ως ανάλγητοι δανειστές - συχνά ως τιμωροί. Το γεγονός ότι η Ελλάδα πληρώνει τα λάθη της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής μπορεί να αναγνωρίζεται από κάποιους στη θεωρία, αλλά τον λογαριασμό μάς τον φορτώνουν στο σύνολό του - και μάλιστα με πρόστιμο. Αποδεικνύεται ότι η θεσμική ισότητα των κρατών-μελών δεν σημαίνει τίποτα μπροστά στο δίκαιο του δανειστή. Η Ελλάδα βρίσκεται σε καθεστώς υποτέλειας, όπως και η Πορτογαλία, ενώ η Ισπανία δίνει μάχη για να αποφύγει την ίδια μοίρα.

Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί που υποτίθεται ότι χτίστηκαν για να διασφαλίσουν την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών υποκλίνονται μπροστά στην ισχύ των ευρωπαϊκών τραπεζών και των λεγόμενων «αγορών». Το κοινό νόμισμα αντί να οδηγήσει στην πραγματική σύγκλιση, με εξίσωση των εισοδημάτων προς τα πάνω, προκαλεί μια σύγκλιση προς τα κάτω. Τα εισοδήματα των Ελλήνων βυθίζονται, για να ακολουθήσουν εκείνα των Πορτογάλων, των Ισπανών, των Ιταλών και σύντομα των Γάλλων. Στην Ελλάδα το Κράτος Πρόνοιας ξηλώνεται, όπως και οι τωρινές και μελλοντικές συντάξεις, ενώ όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι βλέπουν να τους περιμένει η ίδια μοίρα. Οι προτάσεις για τύπωμα χρήματος και δημόσιες επενδύσεις για να βγουν οι οικονομίες από το τέλμα πέφτουν στο κενό, καθώς οι ευρωπαϊκοί θεσμοί κινούνται μόνο προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση. Η ενιαία αγορά λειτουργεί ως φυτώριο για πολυεθνικές και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απαιτεί από όλες τις κυβερνήσεις αέναη λιτότητα.

Το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης υπό συνθήκες κρίσης δημιουργεί ένα τοξικό περιβάλλον που αποτελεί απειλή για την πολιτική συνοχή της ευρωζώνης. Ειδικά για τη χώρα μας που βρέθηκε πρώτη στη σειρά, εάν δεν αλλάξουν σύντομα οι πολιτικές, οι Ελληνες θα σταματήσουν να βλέπουν την Ευρώπη ως θετική δύναμη και προοπτική και θα την αντιμετωπίζουν ως ένα αντιδραστικό πείραμα που απειλεί την ύπαρξή τους. Οσο αυτοκαταστροφικό κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο, σε λίγο ίσως γίνει αναπόφευκτο.