Του ΓΙΩΡΓΟΥ Χ.ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ


Οι λύκοι επανέρχονται Le Capital(Κεφάλαιο) τιτλοφορείται η ταινία του Κώστα Γαβρά, που θα δούμε σε λίγες μέρες στους κινηματογράφους, και αναφέρεται στην παγκόσμια επικυριαρχία των τραπεζών.

Από τότε, όμως, που έκανε την ταινία ο Έλληνας σκηνοθέτης η φιλοσοφία των τραπεζών έχει διαφοροποιηθεί καθώς οι επενδυτικές τους πρακτικές δεν έχουν τον ορατό χαρακτήρα των τοξικών ομολόγων. Τώρα κινούνται με βάση τις «τάσεις της αγοράς», την «εμψύχωση της αγοράς» και τη «διευκόλυνση των πελατών». Σ’ αυτή τη νέα λειτουργία σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η εικόνα και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, γι’ αυτό ο έλεγχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η διαμόρφωση της κοινής γνώμης διαδραματίζει κομβικό ρόλο.

Μ’ αυτήν την αλλαγή πλεύσης το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα επανακτά το αντιπαραγωγικό πνεύμα αισχροκέρδειας, που οδήγησε την πλανητική οικονομία στη σημερινή κρίση. Το περιβάλλον της τράπεζας των τραπεζών, της περίφημης Goldman Sachs είναι πιο τοξικό από ποτέ καταγγέλλει πρώην κορυφαίο στέλεχός της. Η ίδια τράπεζα, όπως αποκαλύπτει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, αντιπαρέρχεται τους κανόνες που έχουν επιβληθεί στις ΗΠΑ προκειμένου να τεθούν όρια στην αισχροκέρδεια.

 Για την ακρίβεια η τράπεζα κινείται στα όρια της νομιμότητας και της παρανομίας, ή της νόμιμης παρανομίας, όπως έλεγε ο Αλ Καπόνε για τους αμερικανούς ληστοβαρώνους των αρχών του 20ου αιώνα. Προκειμένου, δηλαδή, να εξασφαλίζεται αυτή τη σχοινοβασία η τράπεζα έχει δημιουργήσει ένα μυστικό παράρτημα, το Multi-Strategy Investing(MSI), το οποίο είναι εξειδικευμένο να παρακάμπτει τους νόμους(όπως ο νόμος Volcker για τα όρια στο prop trading). Δεν είναι τυχαίο ότι και η πολιτική αντιπαράθεση προσανατολίζεται πλέον στο νομικό πεδίο και γίνεται με νομικούς όρους. 

Έτσι, έχουμε τη λεγόμενη ερμηνεία του σύγχρονου «συνταγματισμού» όπου υπάρχει η «κυβέρνηση των νόμων» σε αντίθεση με την «κυβέρνηση των ανθρώπων». Σ’ αυτή την περίπτωση έχουμε την κρίση του «συνταγματικού σφάλματος», δηλαδή τις ερμηνείες και τα λεγόμενα «παραθυράκια», που αναζητά η MSI καθώς και την «αντιδημοκρατική πρακτική», δηλαδή μία λειτουργία που παρακάμπτει το πνεύμα του νόμου.

Εν προκειμένω, η δημοκρατία χάνει το πολιτικό της περιεχόμενο και γίνεται «νομοκρατία»! Γι’ αυτό η δημοκρατία πρέπει να ορισθεί εκ νέου. Σύμφωνα, λοιπόν, με το Ν. Μπόμπιο, ένα δημοκρατικό καθεστώς μπορεί να αξιολογηθεί ως τέτοιο με κριτήριο το «βαθμό πολιτικής βίας που ενυπάρχει ακόμα σ’ αυτό(σ.σ. αστυνομικό κράτος), πόσο μεγάλο τμήμα των πολιτικών σχέσεων είναι ακόμα μυστικές(σ.σ. διαπλοκή με μέσα ενημέρωσης και οικονομικά συμφέροντα, ευνοώντας την τέχνη του ψεύδους), πόσο μεγάλη είναι η δεσμευτική ισχύς των συμφωνιών μεταξύ των κοινωνικών και των πολιτικών δυνάμεων (σ.σ. μη τήρηση υποσχέσεων και απαξίωση πολιτικής)…».

Εν κατακλείδι, μια δημοκρατία δεν μπορεί να αποκλείει κανέναν και για οποιοδήποτε λόγο. Και σε κάθε περίπτωση η δημοκρατία είναι ασύμβατη με τη βία της εξουσίας, είτε αυτή λέγεται έλεγχος στα μέσα ενημέρωσης είτε, πάνω απ’ όλα, εξαθλίωση των ανθρώπων.