Ενα νέο…

… πρόσωπο έχει αναδυθεί μέσα από την τρέχουσα οικονομική κρίση, το οποίο υπήρχε μεν πάντα, αλλά ποτέ δεν το νιώθαμε τόσο κοντινό μας όσο τώρα: ο χρεωμένος άνθρωπος. Και είναι αυτός ένας άνθρωπος που θεωρείται αποκλειστικά υπεύθυνος και ένοχος για την τύχη του από ένα σύστημα που καθορίζει μονοπωλιακά τη σχέση δανειστή και οφειλέτη και που δεν κάνει καμιά διάκριση ανάμεσα σε εργαζόμενους και ανέργους, καταναλωτές και παραγωγούς, συνταξιούχους και τροφίμους του φτωχοκομείου. Είναι όλοι τους οφειλέτες, υπεύθυνοι και ένοχοι έναντι του κεφαλαίου, του μεγάλου δανειστή, του παγκόσμιου δανειστή.

Η σχέση…

… δανειστή και οφειλέτη αποκαλύπτεται σαν μια σχέση εξουσίας ανάμεσα σε εκείνους που είναι και σε εκείνους που δεν είναι ιδιοκτήτες κεφαλαίου. Για τον δανειστή, η υπόσταση του οφειλέτη είναι αξεχώριστη από την «ηθική» του. Με μια ηθική της ενοχής, που δεν είναι παρά μια ηθική του φόβου, η εξουσία κατασκευάζει αποδιοπομπαίους τράγους. Φορτώνει τον χρεωμένο άνθρωπο με τύψεις για χρέη που δεν είναι δικά του, σαν να έχει σκοτώσει τη μάνα του, βάζει τις Ερινύες να τον κυνηγούν σαν τον Οιδίποδα. Καθιστώντας τον ένοχο για ένα προπατορικό αμάρτημα που διέπραξαν άλλοι, αποσπά από αυτόν την υποταγή και κάθε λογής υποχωρήσεις. Και σε αυτό, ο Νίτσε δεν παύει να μας είναι ακόμη χρήσιμος. «Ο αθεϊσμός μάς απελευθερώνει από όλα εκείνα τα συναισθήματα πως κάτι χρωστάμε από τη στιγμή τη γέννησής μας, πως κάτι χρωστάμε στην causa prima», έγραφε ο φιλόσοφος. «Ο αθεϊσμός είναι κάτι σαν μια δεύτερη αθωότητα».

Το ζητούμενο…

… σήμερα είναι να κατακτήσουμε αυτή τη δεύτερη αθωότητα έναντι του χρέους, λέει ο Μαουρίτσιο Λαζαράτο, που έγραψε το βιβλίο «Το εργοστάσιο του χρεωμένου ανθρώπου». Μια δεύτερη αθωότητα όχι πια έναντι του θεϊκού χρέους, αλλά έναντι του επίγειου χρέους που ξαλαφρώνει τα πορτοφόλια μας και καθορίζει τη συμπεριφορά μας. «Δεν λέω απλώς να διαγράψουμε τα χρέη μας, αλλά να βγούμε από την ηθική του χρέους στην οποία μας έχουν εγκλωβίσει», γράφει ο ιταλός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος. «Χάσαμε πολύ χρόνο προσπαθώντας να δικαιολογηθούμε για το χρέος.

Ομως με κάθε δικαιολογία είναι σαν να παραδεχόμαστε την ενοχή μας. Πρέπει να κατακτήσουμε αυτή τη δεύτερη αθωότητα, να απελευθερωθούμε από κάθε ενοχή, από κάθε χρέος, από κάθε τύψη, και να μην πληρώσουμε ούτε δεκάρα. Να αγωνιστούμε για τη διαγραφή του χρέους, το οποίο δεν είναι οικονομικό πρόβλημα αλλά μια απόφαση της εξουσίας η οποία μάς φτωχαίνει και μας οδηγεί στην καταστροφή».

… στην ελληνική τηλεόραση, σε ανύποπτο χρόνο, το 1992, ο γάλλος ψυχαναλυτής Φελίξ Γκουαταρί έπλεκε το εγκώμιο των κακών μαθητών της Ευρώπης: «Ευτυχώς που υπάρχουν και αυτοί. Αρνούνται να τυποποιηθούν σύμφωνα με τα γαλλογερμανικά και άλλα πρότυπα. Και όσο αυτοί θα εξακολουθούν να είναι κακοί μαθητές τόσο θα παραμένουμε οι καλύτεροι φίλοι».