Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει το φαινόμενο του υποσιτισμού σε σχολεία όλης της χώρας. Δεκάδες καταγγελίες δασκάλων και καθηγητών κάνουν λόγο για λιποθυμίες παιδιών εξαιτίας της ασιτίας, ακόμη και περιστατικά όπου μαθητές κλέβουν από τους συμμαθητές τους το κολατσιό. Το υπουργείο Παιδείας, που μέχρι πέρυσι υποστήριζε πως δεν υπάρχουν κρούσματα λιποθυμίας από υποσιτισμό στα σχολεία, παραδέχτηκε πρόσφατα πως 25.000 παιδιά υποσιτίζονται σε όλη την Ελλάδα και ότι κρούσματα υποσιτισμού έχουν παρουσιαστεί σε 100 σχολεία πανελλαδικά.


Το πρόβλημα εκτείνεται σε όλη τη χώρα, αναγνωρίζεται όμως πως είναι περισσότερο έντονο στα αστικά και βιομηχανικά κέντρα, όπου οι δείκτες ανεργίας έχουν χτυπήσει «κόκκινο». Στοιχεία του υπουργείου Παιδείας που δόθηκαν στη δημοσιότητα το προηγούμενο διάστημα ανέφεραν ότι στην Αθήνα υποσιτίζονται περίπου 2.000 μαθητές. Στο Ρέθυμνο, σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Γ. Γεωργαλή, φέτος διπλασιάστηκαν τα κουπόνια σίτισης σε παιδιά νηπιαγωγείου και μαθητές, καθώς από 50 κουπόνια σίτισης πέρυσι, φέτος δόθηκαν 130. Στο Ηράκλειο, η Ομοσπονδία Γονέων και Κηδεμόνων του νομού κάνει λόγο για κρούσματα λιποθυμίας μαθητών στην αίθουσα διδασκαλίας. Ακόμη, στην Ξάνθη, σύμφωνα με τα στοιχεία της καταγραφής που διενήργησε η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, υποσιτίζονται περισσότερα από 300 παιδιά.

Την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο δήμο Αθηναίων περιγράφει στο tvxs η κ. Μαρία Ηλιοπούλου, διευθύντρια του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών και υπεύθυνη για τους παιδικούς σταθμούς του δήμου. Όπως εξηγεί, το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών έχει αναλάβει από πέρυσι – εκτός αρμοδιότητας, επειδή διαθέτει μαγειρεία και παρασκευάζει φαγητά για τους σταθμούς του δήμου - να σιτίζει παιδιά στα δημοτικά και στα νηπιαγωγεία, τα οποία είναι ολοήμερα και όπου τα παιδιά συστηματικά δεν φέρνουν φαγητό μαζί τους. «Αυτό το εντόπισαν οι διευθυντές των σχολείων και από 40 αιτήματα αρχικά πέρυσι, φτάσαμε πλέον στα 1.100. Φέτος στέλνουμε περίπου 430 μερίδες φαγητού μέχρι στιγμής, αλλά έχουμε άλλα 600 αιτήματα που εκκρεμούν».

Εδώ και αρκετό καιρό, οι εκπαιδευτικοί προειδοποιούσαν για τη ζοφερή πραγματικότητα που επικρατεί στα σχολεία. Χαρακτηριστική είναι ανακοίνωση του Α’ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Αθηνών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, που ήδη από τον Οκτώβριο του 2011, ανέφερε πως έχουν καταγραφεί κρούσματα λιποθυμίας μαθητών εξαιτίας της ασιτίας και των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι οικογένειές τους.

Την ίδια περίοδο, το υπουργείο Παιδείας ανέφερε σε ανακοίνωσή του: «Το υπουργείο δεν έχει λάβει καμία αναφορά, ούτε από εκπαιδευτικό, ούτε από Σύλλογο Εκπαιδευτικών αναφορικά με κρούσματα λιποθυμίας μαθητών από ασιτία».

Παρεμβάσεις για τη σίτιση των μαθητών

Έστω και καθυστερημένα, το υπουργείο Παιδείας αναγνώρισε την ύπαρξη του προβλήματος και προχώρησε σε μια σειρά προσπαθειών – σε συνεργασία με την Εκκλησία της Ελλάδος και το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος - ώστε να βοηθήσει στη σίτιση απόρων μαθητών.

Συγκεκριμένα, η ΜΚΟ της Αρχιεπισκοπής «Αποστολή» θα αναλάβει να ενισχύσει τις οικογένειες 2.000 παιδιών στην Αθήνα. Όπως ανέφερε σε δηλώσεις της η ειδική γραμματέας Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, Αθηνά Λινού, «οι εκπρόσωποι της Αρχιεπισκοπής Αθηνών ενημέρωσαν το υπουργείο ότι μπορούν να βοηθήσουν έως 2.000 παιδιά με την αποστολή δεμάτων απευθείας στις οικογένειες των απόρων μαθητών».

Την ίδια ώρα, το υπουργείο, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ξεκίνησε  ένα πρόγραμμα σίτισης και προώθησης υγιεινής διατροφής σε μαθητές δημόσιων σχολείων - δημοτικών και γυμνασίων – σε υποβαθμισμένες περιοχές. Το όλο πρόγραμμα «τρέχει» το Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, που είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός. Όπως εξήγησε στο tvxs.gr, η σύμβουλος του Ινστιτούτου, κ. Αφροδίτη Βελουδάκη, το πρόγραμμα ξεκίνησε πέρυσι πιλοτικά και έτρεξε σε περίπου 6.500 παιδιά. Φέτος αποφασίστηκε η συνέχιση του προγράμματος και στόχος είναι να επεκταθεί. «Ήδη είμαστε στα περίπου 16.000 παιδιά για τη φετινή χρονιά και θα φτάσουμε τουλάχιστον 18.000. Ξεκίνησε με την αρχή της φετινής σχολικής χρονιάς και θα διαρκέσει μέχρι το τέλος της».

Πέρυσι, το πρόγραμμα εφαρμοζόταν μόνο στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, ενώ φέτος επεκτείνεται και σε άλλες περιοχές. Σύμφωνα με την κ. Βελουδάκη, το σοβαρότερο πρόβλημα υποσιτισμού των μαθητών εντοπίζεται στα κέντρα, δηλαδή σε Αττική και Θεσσαλονίκη και σε βιομηχανικές περιοχές. Κρίσιμη είναι όμως η κατάσταση και σε απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές. Για παράδειγμα, το φετινό πρόγραμμα σίτισης εφαρμόζεται και στην Ξάνθη, στην Κομοτηνή, στην Ημαθία.

Ως προς τα κριτήρια για την επιλογή μια περιοχής και των σχολείων αυτής που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα, ακολουθείται μια συγκεκριμένη διαδικασία. «Οι περιοχές επιλέγονται με βάση φορολογικά στοιχεία από το υπουργείο Οικονομικών και μετά και με βάση –ως προς το σχολείο – το αν υπάρχει άλλο πρόγραμμα που να εφαρμόζεται στο σχολείο, το αν υπάρχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, πόσα άτομα πιθανώς αντιμετωπίζουν πρόβλημα για να καλύψουν τις ανάγκες τους, όσον αφορά τη διατροφή δηλαδή με διάφορα κριτήρια για να καταλήξουμε στην επιλογή των σχολείων. Εφόσον επιλέγεται το σχολείο, συμμετέχουν όλοι οι μαθητές. Δεν υπάρχει δηλαδή κάποια διάκριση, δεν απευθύνεται σε συγκεκριμένο αριθμό παιδιών αλλά στο σύνολο των μαθητών», εξηγεί η κ. Βελουδάκη.

Πρωτοβουλία και από τους ίδιους τους δασκάλους

Σε μια συμβολική κίνηση προχωρούν αυτό το διάστημα και οι δάσκαλοι της Ελλάδας, σε συνεργασία με τους συναδέλφους τους στην Κύπρο. Η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος (ΔΟΕ) αποφάσισε να καλύψει το κολατσιό μαθητών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Το δ.σ. της ΔΟΕ αποδέχθηκε την προσφορά του ποσού των 30.000 ευρώ που συγκεντρώθηκε από Κύπριους εκπαιδευτικούς, και αποφάσισε να προσφέρει και η ΔΟΕ για το συγκεκριμένο σκοπό 30.000 ευρώ.

«Ίσως με αυτό τον τρόπο να ανοίξει και ο δρόμος από την πλευρά της Πολιτείας για να αντιμετωπιστεί με ευαισθησία και με σοβαρότητα το συγκεκριμένο ζήτημα», τονίζει στο tvxs ο γενικός γραμματέας της ΔΟΕ, κ. Σταύρος Πετράκης.

Όπως σημειώνει ο ίδιος, μετά τη διαπίστωση ότι ο υποσιτισμός υπάρχει ως πρόβλημα στα σχολεία, «το ζήτημα τέθηκε στις συναντήσεις της ΔΟΕ με τον υπουργό Παιδείας Κ.Αρβανιτόπουλο, αλλά και παλιότερα με τον κ. Μπαμπινιώτη και την κ. Διαμαντοπούλου όταν ήταν στο υπουργείο Παιδείας. Αποφασίσαμε στη συνέχεια να κάνουμε μια συμβολική παρέμβαση, θέλοντας να δείξουμε ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες και το κοινωνικό κράτος δεν μπορούν να γίνουν θυσία στη βαρβαρότητα την οποία βιώνουμε».

Ως προς το που θα διατεθούν αυτά τα χρήματα, η ΔΟΕ έχει ζητήσει από τα πρωτοβάθμια σωματεία «να προτείνουν κάποια σχολεία, όπου κατά τη γνώμη τους υπάρχει πιο έντονο το πρόβλημα. Στη συνέχεια θα τα επεξεργαστούμε για να δούμε με ποιο τρόπο θα γίνει η διάθεση. Φιλοδοξούμε με το ξεκίνημα της νέας χρονιάς, με το άνοιγμα των σχολείων από τις διακοπές των Χριστουγέννων, να ξεκινήσει το πρόγραμμα».

Για την επιλογή σχολείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, ο κ. Πετράκης σημειώνει: «Είναι βέβαιο ότι πρόβλημα υπάρχει σε πάρα πολλές περιοχές. Απλώς – μια και δεν υπάρχει η δυνατότητα να είναι πολύ μεγάλες οι περιοχές παρέμβασης αφού και το ποσό δεν φτάνει για μεγάλο αριθμό μαθητών ή σχολείων μέχρι το τέλος της χρονιάς - εμείς πιστεύουμε ότι είναι πιο μεγάλο το πρόβλημα στις συγκεκριμένες περιοχές, με δεδομένο και τους δείκτες ανεργίας, αλλά και τη συσσώρευση παιδιών οικονομικών μεταναστών».