Σε μία σύνοψη των σημαντικότερων σημείων πρόσφατης ομιλίας του τον περασμένο Δεκέμβριο στο Βερολίνο, η οποία δημοσιεύτηκε από το γερμανικό πρακτορείο Deutsche Velle, ο καθηγητής Γκάλμπρεϊθ εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η παρούσα οικονομική κρίση δεν είναι ένα σύμπλεγμα διακριτών γεγονότων που εκδηλώνονται χωριστά σε Ευρώπη και ΗΠΑ, αλλά ένα ενιαίο φαινόμενο διασυνδεδεμένων κρίσεων που αφορούν το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.

Κατά τον Γκάλμπρεϊθ, η παρούσα κρίση έχει τρεις βαθιές ρίζες που εκτείνονται στο παρελθόν, σχεδόν 40 χρόνια πίσω, στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και το τέλος της αποκαλούμενης «Χρυσής Εποχής», δηλαδή της ευλογημένης 30ετίας αμέσως μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η πρώτη ρίζα εντοπίζεται στην άνοδο του πραγματικού κόστους των χρησιμοποιούμενων πόρων, της ενέργειας και κάθε πράγματος για το οποίο χρησιμοποιούμε ενέργεια. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που έκανε την εμφάνισή του στη δεκαετία του 1970, οπότε και υποχώρησε χάρη στις νέες ανακαλύψεις, τη γεωπολιτική κατάσταση, καθώς και την οικονομική κυριαρχία των δυτικών χωρών, η οποία έγινε ακόμη εντονότερη λόγω της κρίσης χρέους που μάστιζε τον υπόλοιπο κόσμο.

Τα πράγματα, όμως, έχουν αλλάξει πολύ από τότε: το κόστος ενέργειας είναι σχεδόν διπλάσιο απ' ό,τι ήταν πριν από μία δεκαετία, με το μέλλον να φαντάζει εξαιρετικά αβέβαιο, εξαιτίας και των κλιματικών αλλαγών που διογκώνουν ακόμη περισσότερο το πρόβλημα.

Η δεύτερη ρίζα έχει να κάνει με τις αλλαγές στην τεχνική και την τεχνολογία, η οποία απέχει παρασάγγας από αυτό που ήταν άλλοτε: αν λάβουμε υπ' όψη την ψηφιακή επανάσταση που έθεσε τις βάσεις για την παγκοσμιοποίηση και την ευκολία διεξαγωγής υπερεθνικής βιομηχανικής παραγωγής, θα ανακαλύψουμε ότι ζούμε σε μία εποχή στην οποία η τεχνολογία επιτρέπει την εξοικονόμηση εργασίας. Αντικαθιστά τους εργάτες, με τον ίδιο τρόπο που άλλοτε η μηχανή εσωτερικής καύσης αντικατέστησε το άλογο.

Η τρίτη και σπουδαιότερη ρίζα του προβλήματος είναι, κατά τον Γκάλμπρεϊθ, ιδεολογική: έχει να κάνει με τη νεοφιλελεύθερη αντίληψη, σύμφωνα με την οποία οι αγορές μπορούν να λειτουργήσουν από μόνες, να είναι αυθύπαρκτες, χωρίς σημεία καμπής.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη χίμαιρα της τελευταίας γενιάς, η οποία επιδιώκει μία μορφή οικονομικής ανάπτυξης η οποία ήταν, είναι και θα είναι ενδογενώς μη βιώσιμη. Γιατί; Διότι βασίζεται στην έκπτωση των στάνταρντς του δανειοληπτικού συστήματος ή, με πιο απλά λόγια, διότι βασίζεται στην οικονομική απάτη, στο πιο μαζικό κύμα οικονομικής απάτης που έχει γνωρίσει ποτέ ο κόσμος.

Μέρος αυτής της απάτης ήταν τα στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ, όπως και τα δάνεια στο δημόσιο τομέα στην περίπτωση της Ελλάδας. Το γεγονός ότι η Ελλάδα διέθετε αδύναμο δημόσιο τομέα και ασθενές φορολογικό σύστημα δεν ήταν μυστικό. Όλοι το γνώριζαν. Το πρόβλημα ίσχυε και πριν ξεσπάσει η κρίση.

Το ίδιο συνέβη και στις περιπτώσεις της Ιρλανδίας και της Ισπανίας. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν να είναι κανείς παρατηρητικός για να αντιληφθεί αυτό που θα ερχόταν.

Όταν όμως η απάτη έφτασε σε τέτοια επίπεδα που δεν μπορούσε πλέον να συγκαλύπτεται, ήρθε ο πανικός και η κατάρρευση. Η ζημιά που υπέστησαν οι χρηματοοικονομικές δομές σε Ευρώπη και ΗΠΑ ήταν μη αναστρέψιμες με πολλές παράπλευρες απώλειες και στις δύο ηπείρους.

Πηγή