Την ώρα που όλος ο κόσμος περιμένει με αγωνία την κλιμάκωση του δράματος της ευρωζώνης, η συμπεριφορά των ηγετών της χαρακτηρίζεται από μια σειρά από σπασμωδικές κινήσεις. Πηγαίνουν από μια Σύνοδο Κορυφής στην άλλη, και οι κρίσιμες αποφάσεις που παίρνουν κάθε φορά, και που υποτίθεται ότι θα θέσουν τέρμα στην κρίση, εξατμίζονται αμέσως μετά την ανακοίνωσή τους.

Εν τω μεταξύ υπάρχει μια ολόκληρη πληθώρα απαισιόδοξων διαγνώσεων, που όλες τους τραβούν την προσοχή μας. Η εστίαση τους όμως στα οικονομικά ζητήματα της κρίσης του ευρώ, είναι από μόνη της πρόβλημα, επειδή η κρίση δεν είναι παρά η αντανάκλαση των αδυναμιών των ευρωπαϊκών θεσμών, και της ευρωπαϊκής κοινωνίας.

Αν δεν ήταν έτσι, τότε αυτό που ξεκίνησε ως μια περιθωριακή κρίση χρέους, που επιδείνωσε η πολιτική αναποφασιστικότητα στην Ελλάδα και στην ΕΕ, δεν θα είχε καταλήξει να αποτελεί την πιο κρίσιμη καμπή του ευρωπαϊκού οράματος.

Η Ευρώπη πλήττεται από τρία διαφορετικά προβλήματα:

Πρώτον, δεν μπορεί να προσαρμοστεί στην νέα πραγματικότητα ενός κόσμου, το κέντρο βάρους του οποίου έχει μετατοπιστεί στον Ειρηνικό Ωκεανό, συμπαρασύροντας και τις ΗΠΑ.

Δεύτερον, σήμερα, πιο πολύ από κάθε άλλη φορά, οι Ευρωπαίοι ενδοσκοπούν, καθώς το κοινωνικό κράτος συνοδεύεται με τον σκεπτικισμό, έναν συνδυασμό που έχει καταλάβει πλέον τα υψηλότερα κλιμάκια της ΕΕ και των εθνικών κυβερνήσεων.

Εν τω μεταξύ, την ώρα που ο βασικός καταστατικός νόμος της ΕΕ, η Συνθήκη της Λισαβόνας, χρειάζεται αναμόρφωση, ολόκληρη η Ένωση έχει παραλύσει από την αδράνεια της Γερμανίας, η οποία μαστίζεται από τις κακές αναμνήσεις της δημοκρατίας της Βαϊμάρης πριν από 90 χρόνια.

Εκεί ακριβώς έγκειται και το τρίτο πρόβλημα: Η διαδικασία λήψης αποφάσεων, που σηματοδότησε την ίδρυση της ΕΕ, μπορεί να ήταν αποτελεσματική στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, όταν μπήκαν τα θεμέλια της ΕΕ, αλλά έχει μείνει αναλλοίωτη όλα αυτά τα χρόνια, με αποτέλεσμα η Ευρώπη να μην μπορεί να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις.

Η ΕΕ βασίστηκε στην ψυχροπολεμική σταθερότητα ενός διπολικού διεθνούς περιβάλλοντος, και είχε την πολυτέλεια του χρόνου να αναπτύξει το δικό της οικοδόμημα.

Πράγματι, κάποια επιτεύγματα, όπως η ΟΝΕ, αποτελούσαν σκέψεις πολλά χρόνια πριν γίνουν πραγματικότητα. Η επιτροπή Delors που έθεσε τα θεμέλια της ευρωζώνης, ξεκίνησε από το 1988.

Οι πολέμιοι της ΟΝΕ συνεχώς θυμίζουν τη ατελή της φύση, η οποία παραμένει αναλλοίωτη έως και σήμερα. Ξεχνούν όμως να αναφέρουν την μεγαλύτερή της αδυναμία, η οποία ήταν η προσδοκία της σταθερότητας σε ένα ασταθές περιβάλλον.

Η σημερινή κρίση της Ευρώπης έχει τις ρίζες της στην απώλεια. Η Ευρώπη έμπλεξε στο κύμα της παγκοσμιοποίησης, απευθείας από τον διπολικό κόσμο στον οποίο ήταν επί χρόνια αγκυροβολημένη. Και μάλιστα, παρέμεινε κολλημένη στις παλιές της συνήθειες, την ώρα που όλα στον κόσμο άλλαζαν.

Και όλα συνεχίζουν να αλλάζουν, για αυτό και οι Ευρωπαίοι ηγέτες χαρακτηρίζονται από πλήρη αναποφασιστικότητα, και πολιτική σύγχυση. Οι δε πολίτες επιδεικνύουν ένα μίγμα συγκαταβατικότητας και απάθειας, καθώς και αυτό-αμφισβήτησης. Οι θεσμοί, από την πλευρά τους, παραμένουν εγκλωβισμένοι στις τυπολατρικές διαδικασίες και στα διάφορα πρωτόκολλα.

Αυτός είναι και ο λόγος που οι αγορές πολιορκούν την ευρωζώνη με μανία. Οι επενδυτές έχουν εντοπίσει αδύναμα πολιτικά θεμέλια, και όχι αδύναμα οικονομικά θεμέλια. Βλέπουν μια Ευρώπη, που στερείται διακυβέρνησης με πραγματική ισχύ, και στην οποί απουσιάζει η θέληση να χρησιμοποιήσει την ισχύ της για να επιλύσει τα προβλήματα που ανακύπτουν συνεχώς.

Αν η Ευρώπη θέλει να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις ενός νέου κόσμου του Ειρηνικού, δεν χρειάζεται διορθώσεις, αλλά έναν εκ νέου σχεδιασμό.

Η ΕΕ είναι ένα πολιτικό οικοδόμημα που βασίζεται στον νόμο. Για αυτό και θα πρέπει να ανανεωθεί. Σε κάποιο βαθύτερο επίπεδο, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αντικαταστήσουν τους μελοδραματισμούς και τις αμφισβητήσεις τους, με την περηφάνια, και τη αποφασιστικότητα που ταιριάζουν με την δημοκρατία και την ευμάρειά τους.

Και τέλος, η Γερμανία θα πρέπει να σταματήσει να παίζει από μόνη της, και να αρχίσει να συμμετέχει στην ευρωπαϊκή χορωδία.

Της Ana Palacio

Project Syndicate

http://www.project-syndicate.org/commentary/palacio2/English

Απόδοση: S.A.

Πηγη