Εγκλωβισμένοι σε επικίνδυνα παιχνίδια της φαρμακευτικής αγοράς είναι οι Ελληνες ασθενείς. Η στρόφιγγα του συστήματος τροφοδοσίας φαρμάκων ανοιγοκλείνει δραματικά, ενώ η ροή βαίνει συνεχώς μειούμενη, προκαλώντας σοβαρές παρενέργειες στη θεραπεία τους και απειλώντας ακόμη και τη ζωή τους.

Η πρόσφατη απαγόρευση εξαγωγής μερικών δεκάδων (για την ακρίβεια, 34) φαρμάκων για σοβαρές παθήσεις και η κλήση μεγάλων εταιρειών να δώσουν εξηγήσεις για τη μειωμένη διάθεση σκευασμάτων στην ελληνική αγορά, στις οποίες προχώρησαν οι αρμόδιες αρχές του υπουργείου Υγείας, αποκατέστησαν κάποια προβλήματα στο σύστημα τροφοδοσίας και κάλυψαν εν μέρει ανάγκες των ασθενών για φαρμακευτική περίθαλψη, ωστόσο η τελευταία τριετία δείχνει ότι η… ιστορία επαναλαμβάνεται.

Από το 2011 ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) έχει προβεί 10 φορές σε απαγόρευση ενδοκοινοτικών εξαγωγών φαρμάκων. Η ηγεσία του υπουργείου Υγείας αποδίδει το ολοένα εντεινόμενο φαινόμενο της «εξαφάνισης» των φαρμάκων από τα ράφια των φαρμακείων στην πολιτική που ακολουθείται, καθώς οι δραστικές μειώσεις των τιμών στα φάρμακα ευνοούν τη διακίνηση των -φθηνών στην Ελλάδα- σκευασμάτων προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου κυκλοφορούν με υψηλότερη τιμή.

Εκπρόσωποι του κλάδου των φαρμακαποθηκών που ασκούν τη συγκεκριμένη εξαγωγική δραστηριότητα δεν αρνούνται ότι οι χαμηλές τιμές των φαρμάκων στην ελληνική αγορά αφήνουν ικανοποιητικό περιθώριο κέρδους, ωστόσο υποστηρίζουν ότι οι εξαγωγές είναι καθ’ όλα νόμιμες και η διαδικασία ελεγκτέα. Βεβαίως, υποτίθεται ότι πρώτα εξασφαλίζονται οι αναγκαίες για τη χώρα ποσότητες φαρμάκων και μετά γίνεται εξαγωγή παρτίδων. Το υπουργείο Υγείας έχει εντείνει τους ελέγχους στις φαρμακαποθήκες προκειμένου να καταγράφει τις διαδρομές των φαρμάκων από τη χώρα μας προς την αλλοδαπή. Ωστόσο, αυτό που φαίνεται ότι δεν μπορεί να ελέγξει είναι ο όγκος των φαρμάκων που διακινούν οι φαρμακευτικές εταιρείες. Ο όγκος αυτός πρέπει να προκύπτει με βάση στατιστικά μεγέθη προηγούμενων περιόδων (π.χ. αριθμός ασθενών, συνταγολογίων, μερίδιο πωλήσεων κ.ο.κ.), ουσιαστικά όμως κάθε φαρμακευτική εταιρεία διακινεί με όρους μονοπωλίου τα δικά της σκευάσματα.

Οι μειούμενες τιμές εξαφάνισαν τα φάρμακα

Το τσουνάμι των οριζόντιων μειώσεων στις τιμές των φαρμάκων το 2009 (έκτοτε οι τιμές συνέχισαν να κινούνται πτωτικά συνεπεία και του μνημονίου) ήταν σαρωτικό για τη φαρμακοβιομηχανία. Εταιρείες που μέχρι τότε έκαναν υψηλές πωλήσεις στην Ελλάδα -κατά το διάστημα 2000-2009 η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη εκτινάχθηκε από 880 εκατ. ευρώ στα 5,1 δισ. ευρώ-, έχοντας σε πολλές περιπτώσεις διπλασιάσει και τριπλασιάσει τους τζίρους τους, άλλαξαν άρδην τακτική. Οι φαρμακευτικές εταιρείες εγκαλούνται σταθερά από τους φαρμακοποιούς και τους φαρμακαποθηκάριους τα τελευταία τρία χρόνια για τη διάθεση φαρμάκων με το σταγονόμετρο στην ελληνική αγορά. Στελέχη φαρμακευτικών εταιρειών αρχικά αρνούνταν ότι υπάρχει πρόβλημα με την προμήθεια φαρμάκων στην Ελλάδα. Παράγοντες της αγοράς, ωστόσο, επισημαίνουν ότι είναι ηλίου φαεινότερο ότι λόγω κρίσης οι φαρμακευτικές έκαναν στροφή 180 μοιρών όσον αφορά στη στάση τους. Αναφέρουν ενδεικτικά ότι μεγάλες εταιρείες φαρμάκων δήλωσαν έτοιμες να φύγουν από την Ελλάδα της κρίσης, ξεχνώντας τα τεράστια κέρδη που είχαν τα προηγούμενα χρόνια με τις πωλήσεις που σημείωσαν στη χώρα. Αλλες έκοψαν την πίστωση στα νοσοκομεία, ακόμη κι όταν τα φάρμακά τους, μείζον κοινωνικό αγαθό κατά τους επικεφαλής τους, προορίζονταν για καρκινοπαθείς ή άλλους βαρέως πάσχοντες.

Σταδιακά άρχισαν να παραδέχονται το προφανές, αυτό που βίωνε με τον πιο δραματικό τρόπο ο Ελληνας ασθενής, ότι είναι πια περιορισμένη η διάθεση προϊόντων από τις μητρικές εταιρείες στις θυγατρικές στην Ελλάδα. Οσο μάλιστα συνεχίζεται η ύφεση τόσο περισσότερο οι φαρμακευτικές προσπαθούν να περιορίσουν την έκθεσή τους και να μειώσουν την επισφάλεια που συνεπάγεται για τις μητρικές η παρουσία τους σε ένα απρόβλεπτο οικονομικό περιβάλλον. Η διαδικασία του ράβε-ξήλωνε στο δελτίο τιμών των φαρμάκων δυσκόλεψε την κατάσταση, αφού οι εταιρείες κρατούσαν στάση αναμονής μέχρι να ομαλοποιηθεί η αγορά. Παράλληλα, εκτός από τη μείωση των διαθέσιμων φαρμάκων, οι φαρμακευτικές αλλάζουν και πιστωτική πολιτική. Απαιτούν την καταβολή μετρητών με την παράδοση των παραγγελιών, παρά το γεγονός ότι ο νόμος δίνει δίμηνη προθεσμία για τη διευκόλυνση πληρωμών.

Αλλάζει πολιτική το υπουργείο Υγείας

Αποβλέποντας σε περαιτέρω συρρίκνωση της φαρμακευτικής δαπάνης για το τρέχον έτος, ώστε αυτή να «κλείσει» στα 2,4 δισ. ευρώ, το υπουργείο Υγείας θα θέσει το προσεχές διάστημα σε εφαρμογή τη θετική λίστα και την αποζημίωση όχι ανά φάρμακο αλλά ανά κατηγορία φαρμάκων (π.χ. στατίνες, πραζόλες κ.ά.). Κάθε θεραπευτική κατηγορία σκευασμάτων (όπως για τη χοληστερόλη, την υπέρταση, τη γαστροπροστασία κ.ο.κ.) θα έχει συγκεκριμένη τιμή, τη λεγόμενη ασφαλιστική τιμή ή τιμή αναφοράς, η οποία θα είναι χαμηλή. Στην πράξη οι ασφαλισμένοι θα οδηγηθούν σε επιλογές φαρμάκων με κριτήριο το κόστος, δηλαδή θα επιλέγουν τα φάρμακα που αποζημιώνονται και όχι απαραίτητα τα φάρμακα που θα τους συστήσει ο γιατρός ή που πιθανόν λάμβαναν, εφόσον σε αυτά αυξηθεί το ποσοστό συμμετοχής τους. Βάζοντας χαμηλές τιμές αποζημίωσης στο υπουργείο Υγείας εκτιμούν ότι θα πιεστούν οι φαρμακοβιομηχανίες ώστε να μειώσουν από μόνες τους τις τιμές των προϊόντων τους ώστε αυτά να σημειώνουν τις πωλήσεις που είχαν - το μεταβατικό διάστημα που απαιτείται για να γίνει αυτό το κόστος της δαπάνης μετακυλίεται κυρίως στον ασθενή.