Tου Νικου Γ. Ξυδακη


Δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε ποιους θα παραπέμψει για έρευνα η Βουλή σχετικά με τη λίστα Λαγκάρντ και ποια θα είναι εντέλει η κατάληξη της προανακριτικής επιτροπής. Πιθανόν να εντοπιστούν ποινικές ευθύνες. Πιθανόν επίσης η ποινική ευθύνη να περιγραφεί ως πλημμέλημα με τις ανάλογες ήπιες κυρώσεις. Ολα είναι πιθανά.

Εξίσου πιθανόν: το σκάνδαλο της λίστας θα ξεφουσκώσει και θα τεθεί στο αρχείο, μαζί με τόσα και τόσα σκάνδαλα που πέρασαν από εξεταστικές και προανακριτικές και θα βυθιστούν όλα στη λήθη, σαν το μικροσκάνδαλο του Βατοπεδίου, σαν το μεγασκάνδαλο της Siemens. Εν προκειμένω, το σκάνδαλο Siemens υπήρξε εξόχως διδακτικό: μάθαμε το ύψος της δωροδοκίας από τα γερμανικά δικαστήρια, αλλά δεν μάθαμε ποτέ τους δωροδότες ούτε βεβαίως τους δωρολήπτες. Κανείς δεν δικάστηκε, κανείς δεν τιμωρήθηκε, η δε κραταιά γερμανική εταιρεία συνεχίζει να προμηθεύει το ελληνικό κράτος.

Βεβαίως η παρούσα ιστορική φάση δεν είναι ίδια με την εποχή των σκανδάλων Βατοπεδίου και Siemens. Η χώρα μαστίζεται από ύφεση και ανεργία ανάλογη της Μεγάλης Υφεσης της δεκαετίας 1930. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο δείκτης ανεργίας θα βρεθεί κάτω από 10% μετά από τουλάχιστον είκοσι χρόνια· μια γενιά ολόκληρη θα βρεθεί στις μυλόπετρες της μη απασχόλησης, μια γενιά ολόκληρη θα αναγκαστεί να υποβαθμίσει δραματικά τις προσδοκίες βίου. Ή θα μεταναστεύσει υπό δυσμενείς όρους στις χώρες της Δύσης. Ή θα δοκιμάσει την τύχη της στις αραβικές χώρες, στη Ρωσία, στην Τουρκία, όπου βρεθεί δουλειά.

Οι κατ’ αυτόν τον τρόπο δοκιμαζόμενοι Ελληνες, κουρασμένοι και απογοητευμένοι ήδη, είναι πιθανόν να αποστρέψουν το βλέμμα τους από τη χώρα τους, από τις κολοβωμένες δημοκρατικές διαδικασίες και το καχεκτικό κράτος δικαίου και να εγκαταλείψουν τη δημοκρατία εκτάκτου ανάγκης. Η τιμωρία ενός ολιγωρησάντος, απιστήσαντος ή πλαστογράφου υπουργού δεν θα τους προσφέρει εργασία και ψωμί για την οικογένειά τους. Δεν είναι κυνισμός ή πώρωση αυτή η αντιμετώπιση· είναι ένστικτο επιβίωσης: ο κατεστραμμένος δεν χορταίνει με ειδικά δικαστήρια.

Ωστε παραίτηση; Ατιμωρησία; Παραγραφή; Οχι. Η επιδιόρθωση του κράτους δικαίου και η αποκατάσταση του αισθήματος δικαίου δεν είναι μάταιες. Καμία κοινωνία δεν επιζεί λειτουργούσα χωρίς τελετουργίες κάθαρσης και αποκατάστασης. Οθεν, η Βουλή και η Δικαιοσύνη θα πρέπει να ολοκληρώσουν τον έλεγχο της Εκτελεστικής Εξουσίας, μέχρι τέλους. Οσο πάει. Ταυτοχρόνως, όμως, δεν πρέπει να χάνουμε από το βλέμμα μας την υλική συνθήκη βίου για ένα - δύο εκατομμύρια συμπολίτες μας: ζουν στο όριο της φτώχειας ή και κάτω από αυτό, με κλονισμένη αξιοπρέπεια, με κλονισμένους τους δεσμούς με την υπόλοιπη κοινωνία, στη ζώνη του λυκόφωτος. Οποιαδήποτε πολιτική πράξη, λόγος, σύγκρουση τελείται υπό το λυκόφως αυτής της κοινωνικής καταστροφής και αυτή την καταστροφή οφείλει πρωτίστως να ανασχέσει.