Της Ζέζας Ζήκου

Ζούμε την απόλυτη συντριβή. Ο «θάνατος των αμνών»: 1.900 αυτοκτονίες. Με την αυτοκτονία του 77χρονου συνταξιούχου αναδεικνύεται το πεπρωμένο σχεδόν νομοτελειακά. Η απελπισία δεν γνωρίζει όρια. Ο θυμός γίνεται ποτάμι οργής. Οι απλοί άνθρωποι, τα «λογικά πρόβατα», αρχίζουν να χάνουν τα λογικά τους. Τρελαίνονται και αφηνιάζουν, και όποιον πάρει ο Χάρος. Και ούτε ο τσομπάνης θα μπορέσει να τα σταματήσει. Νομοσχέδια επί νομοσχεδίων, καταιγισμός μέτρων που σπρώχνουν συνεχώς τον μέσο και χαμηλόμισθο Ελληνα στην εξαθλίωση, στην απελπισία, και πουθενά δεν μπαίνει ένα φρένο. Ελεος πια!

«Ειρηνικά και ενωμένοι, χωρίς βία και διαχωρισμούς. Αποτίουμε φόρο τιμής σε όσους έπεσαν στον βωμό των μνημονίων», αναφέρεται στην ανακοίνωση που κυκλοφόρησε στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. «Δεν θα γίνουμε οι υποψήφιοι αυτόχειρες που θέλουν. Κανένας και καμία μόνοι τους ενάντια στην κρίση. Για να μη θρηνήσουμε άλλες ανθρώπινες θυσίες στον βωμό ενός άπληστου συστήματος. Για να πληρώσουν αυτοί που μας έφεραν σε αυτό το σημείο», επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, στην ανακοίνωση.

Ηταν μια ημέρα πικρή και μαύρη για την Ελλάδα η χθεσινή 4η Απριλίου, μια μέρα που θα καταγραφεί ως «μαύρη Τετάρτη» στις σελίδες της κοινωνίας μας. Οι οικονομικές κρίσεις δεν είναι «θεοδικίες». Δεν είναι παίγνια μιας ανεξέλεγκτης μοίρας. Είναι «κοινωνιοδικίες». Παρενέργειες δηλαδή ιστορικών δράσεων και επιπόλαιων επιλογών. Ετσι, κάθε κοινωνία εκτρέφει τις μορφές κρίσης που αντιστοιχούν στη δομή της, επινοεί τους συγκεκριμένους και «αρμόζοντες» ιστορικούς τρόπους για να τις αντιμετωπίσει και αποκρυσταλλώνει τον δικό της ειδοποιό περί κρίσεως πολιτικό λόγο.

Οι κρίσεις εμφανίζονται πάντα απρόσκλητες και σε «ακατάλληλες στιγμές». Μέχρις εδώ, όλα είναι εν μέρει τουλάχιστον εύλογα, αναμενόμενα, ίσως και αναπόφευκτα. Μπροστά όμως στο διάχυτο πλέον «έλλειμμα ελπίδας», οι πολιτικοί της πεντάρας αναγκάζονται να επιχειρήσουν ένα πρόσθετο και ψευδεπίγραφο πήδημα στο κενό. Στο μέτρο ακριβώς που θα πρέπει να εξηγηθεί και να δικαιολογηθεί το γεγονός ότι η «ανάγκη» είναι πρακτικά ανέφικτο να θίξει όλους τους πολίτες ισομερώς και «κατ’ αναλογίαν των δυνάμεών τους», θα τεθούν αναπόφευκτα το φλέγοντα αξιακά ζητήματα της «δικαιοσύνης μέσα στην κρίση» ή της «δικαιοσύνης ενώπιον της ανάγκης».

Θέλαμε να πιστεύουμε ότι ζούμε και παράγουμε σε μία περιθωριακή οικονομία, αδύναμη, χωρίς βάθος, χωρίς υποδομές, χωρίς προοπτικές, χωρίς οικονομικές συνεργασίες, χωρίς δικαιώματα, όπως βεβαίως και υποχρεώσεις προς τη Μέρκελ και τις Βρυξέλλες όπου ανήκουμε, για όσους κουτοπόνηρα το είχαν ξεχάσει. Η μόνη διέξοδος στο τραγικό αδιέξοδο ήταν να γίνουμε πελάτης του ΔΝΤ και να πάρουμε τη θέση της Τουρκίας.

Η μεγάλη κρίση, ένα «1929» με αναλογίες και διαφορές από το πρωτότυπο, είναι εδώ. Οι κρίσεις του 20ού αιώνα οδήγησαν, ευθέως ή εμμέσως, σε θεαματικές μεταλλαγές όχι μόνο των πολιτικών ισορροπιών αλλά και του περιεχομένου των πολιτικών διακηρύξεων. Το Κραχ του ’29 δεν γέννησε μόνο το Νιου Ντιλ του Ρούσβελτ, αλλά και το Νιου Ντιλ του Χίτλερ... Πόσο είναι σήμερα δυνατή μια τέτοια προοπτική; Η «κρίση του αιώνα» που βιώνουμε μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ευκαιρία για να ασχοληθούμε με την ουσία της πολιτικής ή μπορεί να οδηγήσει σε συντηρητική στροφή; Θεωρείται βέβαια σίγουρο πως «κάποτε» η οικονομία θα επανέλθει στην «ομαλότητα της αέναης ανόδου». Αλλά συνταγές-πανάκειες για την άμεση αντιμετώπιση της (εξ υποθέσεως προσωρινής αλλά συχνά καταλυτικής) δυσπραγίας δεν φαίνεται να διατίθενται. Τα όποια θύματα δεν έχουν παρά να προσβλέπουν σε ένα καλύτερο απόμακρο μέλλον και να επιδείξουν την ιώβεια υπομονή που αρμόζει στην ανημποριά τους.

Πολλώ μάλλον που, αντίθετα με τις εξ ορισμού «δημοκρατικές» θεομηνίες και πανδημίες, οι κοινωνιοδικίες δεν αγγίζουν όλους την ίδια στιγμή και με τον ίδιο τρόπο. Πάντα οι επιτήδειοι και αδίστακτοι αντλούν οφέλη μέσα από την εξαθλίωση των άλλων. Οπως συνέβη και στη γερμανική Κατοχή, και ακόμα περισσότερο, οι εκκολαπτόμενοι αυτοί «δωσίλογοι της ειρήνης» δεν πρόκειται να υποστούν καμία απολύτως ηθική ή νομική συνέπεια. Ολοι γνωρίζουν ότι ο Μαμμωνάς, ο θεός του χρήματος, θα φροντίσει να ξεπλύνει όχι μόνο τα κέρδη αλλά και τις υπολήψεις τους.

Τώρα οι αξίες καταστρέφονται. Αλλά η καταστροφή είναι μεγαλύτερη. Τότε σημειώθηκαν γεωπολιτικές αλλαγές. Η κρίση είναι η εκκίνηση ενός νέου οικονομικού και πολιτικού ταξιδιού. Η Ιθάκη, όμως, είναι ακόμη αδιόρατη, απροσδιόριστη. Θα εξαρτηθεί (και) από την έκταση που η κρίση θα πάρει και θα εκθρέψει την κοινωνική αντίδραση...

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...