Πέρασε ένας χρόνος από την ημέρα που οι Αιγύπτιοι, γέμισαν την ιστορική πια Ταχρίρ και απαίτησαν την παραίτηση του Μουμπάρακ, Προέδρου της Αιγύπτου επί 30 χρόνια. Η έμπνευση ήρθε από την γειτονική Τυνησία και εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά στη Βόρεια Αφρική και την υπόλοιπη μέση Ανατολή ανατρέποντας, μετά τον Μπεν Αλί, και τον Μουμπάρακ, τον Καντάφι και τον Σάλεχ της Υεμένης. Η Αραβική Άνοιξη, όπως έμελλε να γίνει γνωστή, συνεχίζεται και το αμέσως επόμενο θύμα της όπως όλα δείχνουν θα είναι ο Άσαντ της Συρίας.

Όλα ξεκίνησαν ένα πρωινό πριν ενάμιση περίπου χρόνο σε μια λαϊκή αγορά της Τυνησίας όταν τίποτα δεν προμήνυε ότι το καζάνι που έβραζε εδώ και χρόνια επρόκειτο επιτέλους να σκάσει. Ένας αστυνομικός ταπείνωσε, έβρισε και έριξε κάτω με μια κλωτσιά τον μικρό πάγκο με φρούτα ενός νεαρού Τυνήσιου βιοπαλαιστή, του 28χρονου Μωχάμεντ Μπουαζίζι επειδή δεν είχε λεφτά να πληρώσει προστασία. Εκείνος μέσα στην απόλυτη απόγνωση του, που δεν θα μπορούσε το βράδυ να ταϊσει την οικογένεια του αυτοπυρπολήθηκε. Η απεγνωσμένη πράξη του οδήγησε χιλιάδες νέους που δε άντεχαν πια την βία και την ταπείνωση στα χέρια της αστυνομίας σε πορείες διαμαρτυρίας οι οποίες κατεγράφησαν σε κινητά τηλέφωνα, ανέβηκαν στο ίντερνετ, μοιράστηκαν μέσω του facebook και έγιναν θέμα στο δίκτυο της Al Jazeera. Μέσα σε λίγες μόλις εβδομάδες το καθεστώς του Μπεν Αλί ήταν παρελθόν.

Στην Αίγυπτο το πρόσωπο της επανάστασης έμελλε να είναι ένας άλλος 28χρονος, ο επιχειρηματίας από την Αλεξάνδρεια Χαλίντ Σάιντ. Ο Σαιντ είχε δει αστυνομικούς να διακινούν ναρκωτικά και τους είχε βιντεοσκοπήσει με το κινητό του. Οι δυο αστυνομικοί τον έβγαλαν δια της βίας από ένα ίντερνετ καφέ στο κέντρο της Αλεξάνδρειας, τον έσυραν στην είσοδο της διπλανής πολυκατοικίας και τον σκότωσαν στο ξύλο μπροστά στα μάτια του κόσμου.

Λίγες μέρες μετά το θάνατό του, το βίντεο με τους αστυνομικούς να πωλούν ναρκωτικά ανέβηκε στο YouTube και απέκτησε τεράστια ακροαματικότητα. Η οργάνωση νέων ακτιβιστών April 6th Youth Movement έγραψε σε ένα από τα σχόλια κάτω από το βίντεο “Είμαστε όλοι ο Χάλιντ Σάιντ. Ο κάθε ένας από εμάς θα μπορούσε να είναι ο Χάλιντ Σάιντ”. Την άλλη μέρα εμφανίστηκε στο Facebook σελίδα και στα αραβικά και στα Αγγλικά με το όνομα We are all Khaled Said. Στη σελίδα ανέβηκαν φωτογραφίες του Χάλιντ από το νεκροτομείο. Οι γελαστές φωτογραφίες του όταν ζούσε και η αντίθεση με τις φρικτές φωτογραφίες του νεκροτομείου δημιούργησαν τεράστια αίσθηση σε μια χώρα συνηθισμένη στη βία και τα βασανιστήρια στα χέρια της αστυνομίας. Μέσα σε λίγες μόλις μέρες η σελίδα είχε πάνω από μισό εκατομμύριο φίλους και έγινε και παραμένει ακόμη η μεγαλύτερη σελίδα διαμαρτυρίας κατά του στρατιωτικού καθεστώτος στην Αίγυπτο.

Οι πρώτες ειρηνικές πορείες

Η σελίδα “We are all Khaled Said” και η “April 6 Youth Movement” άρχισαν να καλούν τον κόσμο σε ειρηνικές πορείες στην Αλεξάνδρεια και αλλού μέχρι που έπεσε η κυβέρνηση του Μπεν Αλί στην Τυνησία. Τότε κάλεσαν όλους τους Αιγύπτιους να βγουν στο δρόμο και να διαδηλώσουν ενάντια στην βία και την τρομοκρατία της αστυνομίας στις 25 Ιανουαρίου. Σε 18 μόλις συγκλονιστικές μέρες, το καθεστώς Μουμπάρακ ήταν παρελθόν.

O Μωχάμεντ Μπουαζίζι και ο Χαλίντ Σαϊντ ήταν δύο απόλυτα απλοί άνθρωποι. Δεν ήταν ούτε πολιτικοί ούτε καν ακτιβιστές και όμως υπέφεραν και πέθαναν εξαιτίας των μεθόδων της αστυνομίας. Αυτό ήταν που έκανε εκατομμύρια νέους να ταυτιστούν απόλυτα μαζί τους. Όταν έμαθαν τι τους συνέβη, όταν είδαν τις φωτογραφίες στο διαδίκτυο θύμωσαν παρά πολύ. Το Twitter, το facebook και το YouTube τους έδωσε τη δυνατότητα να εκφράσουν αυτό το θυμό και να μεταδώσουν το νέο παντού, σε χώρες όπου η ελευθερία του λόγου και η συνάθροιση απαγορεύονται και υπάρχει απόλυτη λογοκρισία στην τηλεόραση και τον Τύπο. Καταλυτικός ήταν φυσικά και ο ρόλος του ιδιωτικού καναλιού Al Jazeera που έκανε σημαία του την επανάσταση.

Τα social media και ο ρόλος τους

Τα social media έκαναν τη διαφορά δίνοντας τη δυνατότητα για πρώτη φορά στους απλούς ανθρώπους να έρθουν σε επαφή με τους ακτιβιστές. Μπόρεσαν έτσι οι νέοι στην πλειοψηφία τους και μορφωμένοι άνθρωποι μεταξύ των οποίων και παρά πολλές νέες γυναίκες που δεν ανήκαν στο χώρο των ισλαμιστών, να οργανωθούν και να πάρουν στα χέρια τους την πρωτοβουλία από τον χώρο της πολιτικής ισλαμικής αντιπολίτευσης. Πολύ πιο αποκεντρωμένη από τα πολιτικά κόμματα και άκρως πιο ευέλικτη, η νέα αυτή δύναμη έφερε προ εκπλήξεως τους πάντες, από τον Μπεν Αλί και τον Μουμπάρακ μέχρι τους Αμερικανούς αναλυτές των μυστικών υπηρεσιών. Επρόκειτο για μια επανάσταση και μια εξέλιξη που κανείς δεν είχε προβλέψει. Η επανάσταση απέκτησε ανθρώπινο πρόσωπο και για πρώτη φόρα κατέβηκαν εκατομμύρια στους δρόμους με αποκλειστικό αίτημα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη δικαιοσύνη.

Η πρώτη επέτειος της 25ης Ιανουαρίου γέμισε ασφυκτικέ για άλλη μια φορά την πλατεία Ταχρίρ αλλά όχι με το πνεύμα ενότητας που υπερίσχυε πέρυσι. Τώρα το αίσθημα της γιορτής συνυπήρχε με ολοφάνερη ένταση καθώς κάθε πολιτική δύναμη και ο στρατός προσπαθούσε ο καθένας για λογαριασμό του να εκμεταλλευτεί την επέτειο.

Για τους νέους ακτιβιστές που οργάνωσαν την περυσινή εξέγερση δεν ήταν μια μέρα γιορτής αλλά η συνέχιση του αγώνα για τη δικαίωση της επανάστασης που βλέπουν να έχει κλαπεί από τους επικεφαλής του Στρατού, το διαβόητο SCAF (Supreme Council of the Armed Forces). Οι διαδηλωτές ζητούν να παραιτηθούν άμεσα ο Ταντάουι και οι άλλοι στρατηγοί του SCAF και να μην συμμετάσχουν στη διαδικασία γραφής και ψήφισης του νέου Συντάγματος της χώρας επειδή φοβούνται ότι θα συμπεριλάβουν σε αυτό δικαιώματα και εξουσίες για τον στρατό. Ζητούν επίσης να σταματήσουν τα στρατιωτικά δικαστήρια για πολίτες και να αρθεί ο στρατιωτικός νόμος που ισχύει εδώ και 30 χρόνια. Για τους φιλελεύθερους η επανάσταση εναντίον του Μουμπάρακ ήταν μόνο η προθέρμανση και η δύσκολη δουλειά της ολοκληρωτικής απομάκρυνσης του στρατιωτικού καθεστώτος αλλά και της αποτροπής ενός αντίστοιχου θεοκρατικού, τώρα αρχίζει.

Το SCAF από την πλευρά του ανακήρυξε εθνική γιορτή την 25 Ιανουαρίου και διοργάνωσε στρατιωτικές παρελάσεις, αεροπορικές επιδείξεις και άπειρα πυροτεχνήματα, προσπαθώντας να πείσει τον κόσμο ότι ο στρατός είναι μέρος της λύσης και όχι το πρόβλημα.

Σε μια προσπάθεια να ηρεμήσει τους διαδηλωτές, ανακοίνωσε την μερική άρση του στρατιωτικού νομού - διατηρώντας τον μόνο για “κακοποιά στοιχεία” όρος που επιδέχεται προφανώς πολλές ερμηνείες- καθώς και την απελευθέρωση 2,000 διαδηλωτών που είχαν καταδικαστεί τον τελευταίο χρόνο από τα στρατιωτικά δικαστήρια, μεταξύ αυτών πολλοί νεαροί bloggers.

Η άνοδος των Ισλαμιστών

Η Ισλαμική Αδερφότητα, ο μεγάλος νικητής των προσφάτων εκλογών κερδίζοντας σχεδόν τις μισές από τις έδρες στη νεοσύστατη Βουλή, αποφάσισε να συμμετάσχει στον εορτασμό χωρίς να συμμερίζεται τον προβληματισμό των φιλελεύθερων που όμως, παρότι ήταν αυτοί που δημιούργησαν την επανάσταση, αποτελούν μειοψηφία στη νέα κατάσταση που προέκυψε μετά τις εκλογές. Οι ισλαμιστές, οι οποίοι μάλιστα διαπραγματεύονται ήδη παρασκηνιακά με το SCAF για το νέο Σύνταγμα και τις Προεδρικές εκλογές, γιορτάζουν την επέτειο της επανάστασης χωρίς να απαιτούν την παράδοση των εξουσιών από την πλευρά του στρατού η να μιλούν για δεύτερη επανάσταση ικανοποιημένοι από την συντριπτική τους νίκη. Το ίδιο ισχύει και για τους πιο συντηρητικούς Ισλαμιστές τους Σαλαφιστές, οι οποίοι κέρδισαν περίπου το ένα τέταρτο των εδρών στη νέα Βουλή.

Το μέλλον ειναι άγνωστο σε μια χώρα που μόλις τώρα έχει αρχίσει να ανακαλύπτει την ύπαρξη και τον συσχετισμό των διαφορετικών πολιτικών δυνάμεων. Το μόνο σίγουρο είναι πως από τη στιγμή που έσπασε το φράγμα του φόβου και ο κόσμος συνειδητοποίησε τη δύναμή του, κάθε φόρα που θα θέλει να διαμαρτυρηθεί θα το κάνει. Κανείς δεν μπορεί πια να τον σταματήσει από το να βγει στους δρόμους και στις πλατείες. Η πλατεία Ταχρίρ που ενέπνευσε όλη την Υφήλιο την χρόνια που μας πέρασε θα συνεχίσει να γεμίζει με κόσμο και να αποτελεί τελικά τη μόνη εγγύηση στη δύσκολη και μακρόχρονη διαδικασία της μετάβασης σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα.